Cofnod y Trafodion

Cyfarfu’r Cynulliad am 13:30 gyda’r Llywydd (y Fonesig Rosemary Butler) yn y Gadair.

The Assembly met at 13:30 with the Presiding Officer (Dame Rosemary Butler) in the Chair.

13:30

1. Datganiad ar Tata Steel

1. Statement on Tata Steel

Y Llywydd / The Presiding OfficerBywgraffiad Biography

The National Assembly for Wales is now in session. In accordance with Standing Order 12.3, at the request of the First Minister, I have summoned the Assembly as a matter of urgent public importance for a statement on Tata Steel and I call on the First Minister to make the statement. Carwyn Jones.

Dyma ddechrau trafodion Cynulliad Cenedlaethol Cymru. Yn unol â Rheol Sefydlog 12.3, ar gais y Prif Weinidog, rwyf wedi galw'r Cynulliad fel mater o bwysigrwydd cyhoeddus brys ar gyfer datganiad ar Tata Steel a galwaf ar y Prif Weinidog i wneud y datganiad. Carwyn Jones.

Senedd.tv Fideo Video

13:30

Carwyn JonesBywgraffiad BiographyY Prif Weinidog / The First Minister

Thank you, Llywydd. Can I thank you for recalling the Assembly at an important time in our economic and social history?

Diolch i chi, Lywydd. A gaf i ddiolch i chi am alw'r Cynulliad yn ôl ar adeg bwysig yn ein hanes economaidd a chymdeithasol?

Senedd.tv Fideo Video

Llywydd, I believe that there is a future for steel making in Wales and, working with others, the Welsh Government is doing everything we can to secure that future. Port Talbot, Llanwern, Shotton and Trostre have been producing high-quality steel for years. Whole communities have grown up around those works and the livelihoods of thousands of families depend on decisions being taken now. Those families and those communities are the first concern of this Government, now and in the future.

Lywydd, rwy’n credu bod dyfodol i gynhyrchu dur yng Nghymru a, gan weithio gydag eraill, mae Llywodraeth Cymru yn gwneud popeth y gallwn i sicrhau’r dyfodol hwnnw. Mae Port Talbot, Llanwern, Shotton a Throstre wedi bod yn cynhyrchu dur o ansawdd uchel ers blynyddoedd. Mae cymunedau cyfan wedi tyfu i fyny o gwmpas y gweithfeydd hynny ac mae bywoliaeth miloedd o deuluoedd yn dibynnu ar benderfyniadau sy'n cael eu gwneud nawr. Y teuluoedd hynny a'r cymunedau hynny yw blaenoriaeth gyntaf y Llywodraeth hon, nawr ac yn y dyfodol.

Llywydd, I have one simple message for the people of Wales and the UK Government. These plants cannot close. Welsh steel—British steel—cannot be allowed to die. These plants are vital to the future of the United Kingdom’s interests. Britain cannot face a twenty-first century where we are dependent exclusively on imported steel. We need capacity to make our own steel and to build our own future.

Lywydd, mae gennyf un neges syml i bobl Cymru a Llywodraeth y DU. Ni chaiff y gweithfeydd hyn gau. Ni ellir caniatáu i ddur Cymru—dur Prydain—farw. Mae'r gweithfeydd hyn yn hollbwysig i ddyfodol buddiannau’r Deyrnas Unedig. Ni all Prydain wynebu unfed ganrif ar hugain lle’r ydym yn dibynnu’n gyfan gwbl ar ddur a fewnforir. Mae angen y gallu arnom i wneud ein dur ein hunain ac i adeiladu ein dyfodol ein hunain.

Tata’s decision to put their plants up for sale was deeply disappointing. The board rejected a turnaround plan presented to them by their European management. I believe that Tata’s loyal and efficient workforce deserved the chance to implement that plan and make it work. The plants are well managed and the workforce has done everything asked of them, and more. The current situation has been created by distorted conditions in the global steel market, and not by any inefficiency on the part of the workforce.

Roedd penderfyniad Tata i roi eu gweithfeydd ar werth yn siomedig iawn. Gwrthododd y bwrdd gynllun gwrthdroad a gyflwynwyd iddyn nhw gan eu rheolwyr yn Ewrop. Credaf fod gweithlu teyrngar ac effeithlon Tata yn haeddu'r cyfle i weithredu'r cynllun hwnnw a gwneud iddo weithio. Mae'r gweithfeydd yn cael eu rheoli'n dda ac mae'r gweithlu wedi gwneud popeth a ofynnwyd ganddynt, a mwy. Mae'r sefyllfa bresennol wedi cael ei chreu gan amodau gwyrgam yn y farchnad ddur fyd-eang, ac nid gan unrhyw aneffeithlonrwydd ar ran y gweithlu.

Llywydd, I have to say that I’m disappointed that the UK Government has failed to tackle the underlying difficulties in UK steel production in a systematic way. We’ve stood alongside the steel industry for years complaining about high energy costs and steel dumping. UK Government action thus far has been slow and inadequate. It’s clear that they’ve not driven a hard enough bargain at EU level to protect our products from the effects of market-distorting steel dumping. Instead, we discovered at the weekend that it’s not the European Union holding the UK back, but the other way round—the UK Government has been holding back the European Union.

Lywydd, mae’n rhaid i mi ddweud fy mod i’n siomedig bod Llywodraeth y DU wedi methu â mynd i'r afael â'r anawsterau sylfaenol o ran cynhyrchu dur yn y DU mewn ffordd systematig. Rydym ni wedi sefyll ochr yn ochr â'r diwydiant dur ers blynyddoedd yn achwyn am gostau ynni uchel a dympio dur. Mae camau Llywodraeth y DU hyd yn hyn wedi bod yn araf ac yn annigonol. Mae'n eglur nad yw hi wedi mynnu bargen ddigon cryf ar lefel yr UE i ddiogelu ein cynhyrchion rhag effeithiau dympio dur sy’n ystumio'r farchnad. Yn hytrach, fe wnaethom ddarganfod ar y penwythnos nad yr Undeb Ewropeaidd sy’n dal y DU yn ôl, ond i’r gwrthwyneb—mae Llywodraeth y DU wedi bod yn dal yr Undeb Ewropeaidd yn ôl.

We must deal with what’s in front of us. The Welsh Government is working closely and tirelessly with Tata and the UK Government to do everything we can to secure a viable and sustainable future. We are in close touch, too, with the unions, who are playing a very constructive role.

Mae'n rhaid i ni ymdrin â'r hyn sydd o’n blaenau. Mae Llywodraeth Cymru’n gweithio'n agos ac yn ddiflino gyda Tata a Llywodraeth y DU i wneud popeth y gallwn i sicrhau dyfodol hyfyw a chynaliadwy. Rydym ni mewn cysylltiad agos, hefyd, gyda'r undebau, sy'n cyflawni swyddogaeth adeiladol iawn.

Llywydd, three things must happen to secure the future of the plants: firstly, if a buyer cannot be found within the sales period, the UK Government must take the plants into public ownership until a buyer can be found. The Welsh Government is willing to contribute from our resources the money we’ve previously pledged in support of a turnaround. Secondly, the UK Government needs to negotiate a realistic tariff regime at European Union level to mitigate steel dumping. Steel producers in the UK need to operate on a level playing field with the rest of the world. Thirdly, we do need to see a long-term strategy to reduce energy prices and improve energy efficiency for energy-intensive industries in the UK. Without these measures, the underlying problems will re-emerge later and undermine the future of the plants, whoever owns them. What we need, then, is a sustainable plan for the long term.

Lywydd, mae’n rhaid i dri pheth ddigwydd i sicrhau dyfodol y gweithfeydd: yn gyntaf, os na ellir dod o hyd i brynwr yn ystod y cyfnod gwerthu, mae’n rhaid i Lywodraeth y DU gymryd y gweithfeydd i berchnogaeth gyhoeddus tan y gellir dod o hyd i brynwr. Mae Llywodraeth Cymru yn barod i gyfrannu o'n hadnoddau yr arian yr ydym ni wedi ei addo yn flaenorol i gefnogi gwrthdroad. Yn ail, mae angen i Lywodraeth y DU gytuno ar drefn tariffau realistig ar lefel yr Undeb Ewropeaidd i liniaru dympio dur. Mae angen i gynhyrchwyr dur yn y DU weithredu ar sail deg mewn cymhariaeth â gweddill y byd. Yn drydydd, mae angen i ni weld strategaeth hirdymor i ostwng prisiau ynni a gwella effeithlonrwydd ynni ar gyfer diwydiannau ynni-ddwys yn y DU. Heb y mesurau hyn, bydd y problemau sylfaenol yn ailymddangos yn ddiweddarach ac yn tanseilio dyfodol y gweithfeydd, pwy bynnag sy'n berchen arnynt. Yr hyn yr ydym ni ei angen, felly, yw cynllun cynaliadwy ar gyfer yr hirdymor.

Llywydd, Tata is preparing a sales prospectus for their operations. They must allow sufficient and realistic time for interested buyers to consider the offer. This should be months, not weeks. As they prepare to withdraw from Wales, Tata must have regard for its legal and moral responsibilities. Tata has duties and obligations to its workforce and steel communities. It is a company with a global reputation for corporate social responsibility and it should not surrender that reputation cheaply.

Lywydd, mae Tata yn paratoi prosbectws gwerthu ar gyfer eu gweithrediadau. Mae’n rhaid iddo ganiatáu amser digonol a realistig i brynwyr sydd â diddordeb ystyried y cynnig. Dylai hyn fod yn fisoedd, nid wythnosau. Wrth iddo baratoi i adael Cymru, mae'n rhaid i Tata ystyried ei gyfrifoldebau cyfreithiol a moesol. Mae gan Tata ddyletswyddau a rhwymedigaethau i'w weithlu a’i gymunedau dur. Mae'n gwmni ag enw byd-eang am gyfrifoldeb cymdeithasol corfforaethol ac ni ddylai ildio’r enw da hwnnw’n rhad.

We owe it to the workforce at the Tata plants to conduct our debate based on honest facts. Any proposed solution must be viable and durable. As I’ve already said, I would strongly support a transfer into UK Government ownership, if necessary, while a buyer is being found.

Mae gennym ddyletswydd i'r gweithlu yng ngweithfeydd Tata i gyflwyno ein dadl yn seiliedig ar ffeithiau gonest. Mae’n rhaid i unrhyw ateb a gynigir fod yn ymarferol ac yn gydnerth. Fel yr wyf wedi dweud eisoes, byddwn yn cefnogi'n gryf trosglwyddiad i berchnogaeth Llywodraeth y DU, os oes angen, tra ein bod yn dod o hyd i brynwr.

But on one thing I have to be clear: the Welsh Government simply does not have the resources to own or manage the Tata plants. We do not, and no-one should mislead the workforce into thinking otherwise. But we are working closely with the UK Government and we are prepared to contribute from Welsh Government resources to help secure a long-term solution.

Ond mae’n rhaid i mi fod yn eglur ar un peth: nid yw’r adnoddau gan Lywodraeth Cymru i fod yn berchen ar weithfeydd Tata na'u rheoli. Nid ydynt gennym, ac ni ddylai unrhyw un gamarwain y gweithlu i feddwl yn wahanol. Ond rydym ni’n gweithio'n agos gyda Llywodraeth y DU ac rydym ni'n barod i gyfrannu o adnoddau Llywodraeth Cymru i helpu i sicrhau ateb hirdymor.

Let me move on, Llywydd, to some specific actions. We have a team of officials in London today working on the detail with the Department for Business, Innovation and Skills and others. I spoke to the Prime Minister last week and I’m talking to him again tomorrow. I repeat: we are committed to working with the UK Government to do everything we can to secure the future. There have been some early expressions of interest in Tata’s plants—I’ve spoken to one potential buyer this morning. How we deal with these expressions of interest is the substance of our joint work with the UK Government.

Gadewch i mi symud ymlaen, Lywydd, i rai camau penodol. Mae gennym ni dîm o swyddogion yn Llundain heddiw sy’n gweithio ar y manylion gyda'r Adran Busnes, Arloesedd a Sgiliau ac eraill. Siaradais â Phrif Weinidog y DU yr wythnos diwethaf a byddaf yn siarad ag ef eto yfory. Dywedaf eto: rydym ni wedi ymrwymo i weithio gyda Llywodraeth y DU i wneud popeth y gallwn i sicrhau’r dyfodol. Bu rhai datganiadau cynnar o ddiddordeb yng ngweithfeydd Tata—rwyf wedi siarad ag un darpar brynwr y bore yma. Sut yr ydym ni’n ymdrin â’r datganiadau o ddiddordeb hyn yw sylwedd ein gwaith ar y cyd â Llywodraeth y DU.

In January, we established the Tata taskforce, chaired by the Minister for Economy, Science and Transport, bringing together unions, local authorities and other partners to look at ways of supporting our steel communities. The taskforce met this morning and we have announced that we’ve established the Port Talbot Waterfront enterprise zone and we’ve today announced that it will be chaired by Roger Maggs, a founder of the investment firm Celtic House Venture Partners. I can also announce that we are launching the enterprise zones business rates scheme in Port Talbot Waterfront. The scheme is open to applications from this week until 30 September. It’s geared towards generating growth amongst small and medium-sized enterprises and will provide an additional stimulus in the area.

Ym mis Ionawr, sefydlwyd tasglu Tata gennym, o dan gadeiryddiaeth Gweinidog yr Economi, Gwyddoniaeth a Thrafnidiaeth, gan ddod ag undebau, awdurdodau lleol a phartneriaid eraill ynghyd i ystyried ffyrdd o gefnogi ein cymunedau dur. Cyfarfu’r tasglu y bore yma ac rydym ni wedi cyhoeddi ein bod wedi sefydlu ardal fenter Glannau Port Talbot ac rydym ni wedi cyhoeddi heddiw y bydd yn cael ei gadeirio gan Roger Maggs, un o sylfaenwyr y cwmni buddsoddi Celtic House Venture Partners. Gallaf hefyd gyhoeddi ein bod yn lansio'r cynllun ardrethi busnes ardaloedd menter yng Nglannau Port Talbot. Mae'r cynllun yn agored i geisiadau o'r wythnos hon tan 30 Medi. Ei nod yw cynhyrchu twf ymhlith busnesau bach a chanolig eu maint a bydd yn rhoi hwb ychwanegol i’r ardal.

Llywydd, I expect there will be support for our steel communities in every part of this Chamber. As I said at the outset, the workforce, their families and their communities are at the front of our thoughts. But we are driven not just by sentiment. We are not arguing to prop up a dying industry. Wales needs steel. Britain needs steel. Both as First Minister of Wales and a member of the wider British political community, I say that we cannot contemplate a future without a domestic steel production capacity. Steel is vital to our long-term strategic interests, both for our economy and our defence. A United Kingdom without steel making is a United Kingdom that is enfeebled and smaller in the world.

Lywydd, rwy’n disgwyl y bydd cefnogaeth i'n cymunedau dur ym mhob rhan o'r Siambr hon. Fel y dywedais ar y cychwyn, y gweithlu, eu teuluoedd a'u cymunedau sydd flaenaf yn ein meddyliau. Ond nid ydym yn seilio hyn ar deimladau yn unig. Nid ydym yn dadlau dros gynnal diwydiant sy’n marw. Mae Cymru angen dur. Mae Prydain angen dur. Fel Prif Weinidog Cymru, ac fel aelod o gymuned wleidyddol ehangach Prydain, rwy’n dweud na allwn ystyried dyfodol heb allu i gynhyrchu dur gartref. Mae dur yn hanfodol i'n buddiannau strategol hirdymor, ar gyfer ein heconomi a'n hamddiffyniad. Mae Teyrnas Unedig heb gynhyrchu dur yn Deyrnas Unedig sy'n wanach ac yn llai yn y byd.

Llywydd, steel production is not just about statistics and the economy, vital though they are: it’s a fundamental part of who we are as a country. So, the clear message that needs to go from this National Assembly today to all our steel communities—Port Talbot, Llanwern, Trostre and Shotton—is that we stand beside you, shoulder to shoulder. [Applause.]

Lywydd, nid yw cynhyrchu dur yn ymwneud ag ystadegau a'r economi yn unig, er bod y rheini’n hanfodol: mae'n rhan sylfaenol o bwy yr ydym ni fel gwlad. Felly, y neges eglur y mae angen i’r Cynulliad Cenedlaethol hwn ei gyfleu heddiw i'n holl gymunedau dur—Port Talbot, Llanwern, Trostre a Shotton—yw ein bod yn sefyll gyda chi, ysgwydd wrth ysgwydd. [Cymeradwyaeth.]

13:38

Y Llywydd / The Presiding OfficerBywgraffiad Biography

I now call on the leader of the opposition, Andrew R.T. Davies.

Galwaf nawr ar arweinydd yr wrthblaid, Andrew R.T. Davies.

Senedd.tv Fideo Video

13:38

Andrew R.T. DaviesBywgraffiad BiographyArweinydd yr Wrthblaid / The Leader of the Opposition

Thank you, Presiding Officer, and thank you, First Minister, for your statement this afternoon. Thank you, Presiding Officer, for agreeing to the recall of the National Assembly for Wales in these extraordinary circumstances, but it’s very, very understandable why. We stand shoulder to shoulder with the steel communities the length and breadth of Wales, but, indeed, the length and breadth of the United Kingdom. It is vital that we maintain the steel-producing capacity of this country and we maintain capacity at Port Talbot, Trostre, Llanwern and Shotton, because, without steel, as you quite rightly pointed out, First Minister, this country will become enfeebled, and it is vital that, economically, we keep that domestic capacity.

Diolch i chi, Lywydd, a diolch i chithau, Brif Weinidog, am eich datganiad y prynhawn yma. Diolch i chi, Lywydd, am gytuno i alw Cynulliad Cenedlaethol Cymru yn ôl o dan yr amgylchiadau eithriadol hyn, ond mae'n gwbl ddealladwy pam. Rydym ni’n sefyll ysgwydd wrth ysgwydd gyda'r cymunedau dur ar hyd a lled Cymru, ond, yn wir, ar hyd a lled y Deyrnas Unedig. Mae'n hanfodol ein bod yn cynnal gallu cynhyrchu dur y wlad hon a chynnal y gallu ym Mhort Talbot, Trostre, Llanwern a Shotton, oherwydd, heb ddur, fel y dywedasoch yn gwbl gywir, Brif Weinidog, bydd y wlad hon yn wanach, ac mae'n hanfodol, yn economaidd, ein bod yn cadw’r gallu domestig hwnnw.

Senedd.tv Fideo Video

However, we do understand that there are international whirlwinds around the steel industry that do also need to be faced and challenged, and that is why it is so important to work Government to Government, institution to institution, working with the European Union as well to make sure that the European market does have the tariffs put in place that are required to have a level playing field. Tariffs have been introduced recently that have helped certain sectors of the steel market, but it is vital that discussion continues to make sure that that level playing field is introduced into the UK and, importantly, the Welsh steel market.

Fodd bynnag, rydym yn deall bod corwyntoedd rhyngwladol o gwmpas y diwydiant dur y mae angen eu hwynebu a’u herio hefyd, a dyna pam mae hi mor bwysig gweithio Llywodraeth i Lywodraeth, sefydliad i sefydliad, gan weithio gyda'r Undeb Ewropeaidd yn ogystal â gwneud yn siŵr bod gan y farchnad Ewropeaidd y tariffau ar waith sy’n ofynnol er mwyn cael chwarae teg i bawb. Cyflwynwyd tariffau yn ddiweddar sydd wedi helpu rhai sectorau o'r farchnad dur, ond mae'n hanfodol bod y drafodaeth yn parhau i wneud yn siŵr bod y chwarae teg hwnnw’n cael ei gyflwyno i farchnad ddur y DU ac, yn bwysig, marchnad ddur Cymru.

I would pay tribute to the workers at all the Tata sites, but, indeed, all the sites that produce steel here in Wales, because we have Celsa here in Cardiff and Liberty steel in Newport as well, who have also faced their own economic challenges and, obviously, will be looking on with interest to see what support is offered to the entire steel industry. But, importantly, the current issue is how we succeed in getting a successful sale of Tata’s assets.

Byddwn yn talu teyrnged i'r gweithwyr ar holl safleoedd Tata, ond, yn wir, yr holl safleoedd sy'n cynhyrchu dur yma yng Nghymru, gan fod gennym ni Celsa yma yng Nghaerdydd a dur Liberty yng Nghasnewydd hefyd, sydd hefyd wedi wynebu eu heriau economaidd eu hunain ac a fydd, yn amlwg, yn edrych gyda diddordeb i weld pa gefnogaeth sy’n cael ei chynnig i'r diwydiant dur cyfan. Ond, yn bwysig, y mater ar hyn o bryd yw sut yr ydym ni’n llwyddo i sicrhau bod asedau Tata’n cael eu gwerthu’n llwyddiannus.

You, First Minister, have, on many occasions through the fourth Assembly, emphasised the working relationship that the Welsh Government has had with Tata Steel, and indeed you have been out to visit the Tata headquarters on numerous occasions. So, it is important, and my first question to you is: could you explain how that working relationship will continue with the UK Government and Tata Steel, importantly, to secure the time and the space to allow potential purchasers to come forward and succeed in those negotiations to secure the futures of the plants, not just in Port Talbot but at Trostre, at Llanwern and Shotton as well? Because it is the whole package that we need to be looking at here, because one job lost is one job too many lost in any one of those communities. Importantly, once we’ve established that working relationship, we need to understand the timescale in which a sale might be coming forward. Obviously, there will be the expressions of interest period, which, as I understand it, is a three to four week period, and Tata Steel are bringing forward their prospectus as we speak this week, I understand. What discussions have you had with Tata Steel as to their flexibility around that expressions of interest period that will be so critical in giving confidence to future purchasers of any part or all of the steelwork operations here in Wales?

Rydych chi, Brif Weinidog, ar sawl achlysur yn ystod y pedwerydd Cynulliad, wedi pwysleisio’r berthynas waith a fu gan Lywodraeth Cymru â Tata Steel, ac yn wir rydych chi wedi bod allan i ymweld â phencadlys Tata ar sawl achlysur. Felly, mae'n bwysig, a fy nghwestiwn cyntaf i chi yw: a allech chi esbonio sut y bydd y berthynas waith honno’n parhau gyda Llywodraeth y DU a Tata Steel, yn bwysig, i sicrhau'r amser a'r lle i ganiatáu i ddarpar brynwyr ddod ymlaen a llwyddo yn y trafodaethau hynny i sicrhau dyfodol y gweithfeydd, nid yn unig ym Mhort Talbot, ond yn Nhrostre, yn Llanwern ac yn Shotton hefyd? Oherwydd mae angen i ni fod yn edrych ar y pecyn cyfan yn y fan yma, gan fod un swydd a gollir yn un swydd a gollir yn ormod yn unrhyw un o'r cymunedau hynny. Yn bwysig, unwaith y byddwn wedi sefydlu’r berthynas waith honno, mae angen i ni ddeall yr amserlen y gallai’r gweithfeydd gael ei gwerthu’n unol â hi. Yn amlwg, bydd y cyfnod datganiadau o ddiddordeb, sydd, yn ôl a ddeallaf, yn gyfnod tair i bedair wythnos, ac mae Tata Steel yn cyflwyno ei brosbectws wrth i ni siarad yr wythnos hon, rwy’n deall. Pa drafodaethau ydych chi wedi eu cael gyda Tata Steel ar eu hyblygrwydd o ran y cyfnod datganiadau o ddiddordeb hwnnw a fydd mor hanfodol o ran rhoi hyder i ddarpar brynwyr unrhyw ran o’r gweithrediadau gwaith dur yma yng Nghymru, neu’r cwbl?

Today, you have talked extensively about what the Welsh Government could put on the table, or you’ve said about the Welsh Government putting support on the table, albeit within the means that you have available to you as a devolved administration, and that’s why it will be so vitally important to work collaboratively with the UK Government, who will, in this particular instance, be able to put so much more onto that table. When you hear the comments from the Secretary of State yesterday, and the entire Government over the weekend, we can be confident that substantial resources will be made available. But could you make clear to the Assembly this afternoon what exactly the Welsh Government will be making available in a meaningful way so that we can understand the offer that is available to prospective purchasers?

Heddiw, rydych chi wedi siarad yn helaeth am yr hyn y gallai Llywodraeth Cymru ei roi ar y bwrdd, neu rydych chi wedi sôn am Lywodraeth Cymru yn rhoi cefnogaeth ar y bwrdd, er bod hynny’n unol â’r modd sydd ar gael i chi fel gweinyddiaeth ddatganoledig, a dyna pam y bydd mor hanfodol bwysig gweithio ar y cyd â Llywodraeth y DU, a fydd, yn yr achos penodol hwn, yn gallu rhoi cymaint mwy ar y bwrdd hwnnw. Pan eich bod chi’n clywed y sylwadau gan yr Ysgrifennydd Gwladol ddoe, a'r Llywodraeth gyfan dros y penwythnos, gallwn fod yn hyderus y bydd adnoddau sylweddol ar gael. Ond a allech chi ei gwneud yn eglur i'r Cynulliad y prynhawn yma beth yn union y bydd Llywodraeth Cymru yn ei roi ar gael mewn ffordd ystyrlon fel y gallwn ddeall y cynnig sydd ar gael i ddarpar brynwyr?

In your statement this afternoon, First Minister, you’ve touched on business rates. This is an area that has been long called for from Tata Steel—progress to be made in this particular area. Regrettably, progress was not made in the given time frame that could have facilitated some support leading up to this decision. You’ve made the decision today, obviously, around enterprise zone status but, specifically, you’ve mentioned that it would affect small and medium-sized businesses. Obviously, this particular package, I presume, will not be of much significant interest to Tata or the successful purchaser. Are you able to offer any comfort around business rates in a wider context that the Welsh Government is considering at the moment that could be part of the offer that you would be putting on the table to assist prospective purchasers of any of the Tata Steel provision in Wales?

Yn eich datganiad y prynhawn yma, Brif Weinidog, rydych chi wedi sôn am ardrethi busnes. Mae hwn yn faes y mae Tata Steel wedi galw amdano ers amser maith—i gynnydd gael ei wneud yn y maes penodol hwn. Yn anffodus, ni wnaed cynnydd yn unol â’r amserlen a roddwyd a allai fod wedi hwyluso rhywfaint o gefnogaeth yn arwain at y penderfyniad hwn. Rydych chi wedi gwneud y penderfyniad heddiw, yn amlwg, am statws ardal fenter ond, yn benodol, rydych chi wedi crybwyll y byddai'n effeithio ar fusnesau bach a chanolig eu maint. Yn amlwg, rwy’n tybio na fydd y pecyn penodol hwn o fawr o ddiddordeb o bwys i Tata na'r prynwr llwyddiannus. A allwch chi gynnig unrhyw gysur o ran ardrethi busnes mewn cyd-destun ehangach y mae Llywodraeth Cymru yn ei ystyried ar hyn o bryd a allai fod yn rhan o'r cynnig y byddech chi’n ei roi ar y bwrdd i gynorthwyo darpar brynwyr unrhyw un o'r darpariaethau Tata Steel yng Nghymru?

Public procurement is a big area that could always be ramped up and, obviously, major infrastructure projects. I heard you talking at length this morning on the radio, First Minister, around the Swansea tidal lagoon concept. I—you will know—and the Welsh Conservatives are fully supportive of the tidal lagoon concept, and we very much welcome the UK Government’s movement on this, and hopefully progress will be made. Obviously, as First Minister, one of the big issues that could be brought forward by a Welsh Government is the M4 relief road, and that could also stimulate demand substantially for Welsh steel. You obviously have had the ability to do that over the last five years. For whatever reason, that hasn’t come forward. Are you able to give us some encouragement as to what specific measures the Welsh Government is taking around public procurement to assist the steel industry here in Wales?

Mae caffael cyhoeddus yn faes mawr y gellid ei gynyddu bob amser ac, yn amlwg, prosiectau seilwaith mawr. Fe’ch clywais yn siarad yn faith y bore yma ar y radio, Brif Weinidog, am gysyniad morlyn llanw Abertawe. Rwyf i—byddwch yn gwybod—ac mae Ceidwadwyr Cymru’n gwbl gefnogol o gysyniad y morlyn llanw, ac rydym ni’n croesawu’n fawr camau Llywodraeth y DU yn hyn o beth, ac yn gobeithio y bydd cynnydd yn cael ei wneud. Yn amlwg, fel Prif Weinidog, un o'r prif faterion y gallai Llywodraeth Cymru ei ddwyn ymlaen yw ffordd liniaru'r M4, a gallai hynny hefyd ysgogi galw am ddur Cymru yn sylweddol. Mae'n amlwg y bu’r gallu gennych chi i wneud hynny dros y pum mlynedd diwethaf. Am ba reswm bynnag, nid yw hynny wedi digwydd. A allwch chi roi rhywfaint o anogaeth i ni ynghylch pa fesurau penodol y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd o ran caffael cyhoeddus i gynorthwyo'r diwydiant dur yma yng Nghymru?

I want to reiterate again, from the Welsh Conservative benches, and I believe passionately from the efforts that the UK Government are undertaking, that steel is absolutely vital to our long-term economic and national security. We must have a domestic steel-making capacity in the United Kingdom and in Wales. I will work tirelessly with any politician from any political party in any institution to make sure that we stand up for the communities that are affected by this announcement, we make sure that a successful outcome is concluded in the negotiations, and that, long into the future, quality Welsh steel is on the international and domestic markets so that we can proudly carry on the great heritage that this country has had in steel making over many, many decades.

Hoffwn ailadrodd eto, o feinciau Ceidwadwyr Cymru, ac rwy’n credu’n angerddol o’r ymdrechion y mae Llywodraeth y DU yn eu gwneud, bod dur yn gwbl hanfodol i'n diogelwch economaidd a chenedlaethol yn yr hirdymor. Mae'n rhaid i ni fod â gallu i wneud dur yn ddomestig yn y Deyrnas Unedig ac yng Nghymru. Byddaf yn gweithio'n ddiflino gydag unrhyw wleidydd o unrhyw blaid wleidyddol mewn unrhyw sefydliad i wneud yn siŵr ein bod yn sefyll dros y cymunedau sy'n cael eu heffeithio gan y cyhoeddiad hwn, ein bod yn gwneud yn siŵr bod canlyniad llwyddiannus ar ddiwedd y trafodaethau, ac, ymhell i'r dyfodol, bod dur Cymru o ansawdd ar y marchnadoedd rhyngwladol a domestig fel y gallwn barhau’n falch y dreftadaeth wych sydd gan y wlad hon o ran cynhyrchu dur dros lawer iawn o ddegawdau.

13:44

Carwyn JonesBywgraffiad BiographyY Prif Weinidog / The First Minister

Could I thank the leader of the opposition for his comments and the tone that he adopted? He has questions there, of course, which I’ll look to answer. The relationship with Tata has been good over the last few years. When I went to Mumbai they announced an investment of £400 million. They delivered on that. It’s right to say that the situation at the heavy end, in Port Talbot particularly, is something that has happened fairly recently. Just over a year ago, Port Talbot was beginning to break even, but the world steel market has taken a turn for the worse, as we know, and that has affected Port Talbot particularly badly. But we’re not talking about a situation here where Port Talbot will always be in a situation where it loses money. It’s a question of bridging the gap between where it was and where it can be in the future, which is as a successful and prosperous steel-making enterprise.

A gaf i ddiolch i arweinydd yr wrthblaid am ei sylwadau a’r dôn iddo ei mabwysiadu? Mae ganddo gwestiynau yn y fan yna, wrth gwrs, y byddaf yn ceisio eu hateb. Mae'r berthynas gyda Tata wedi bod yn dda dros y blynyddoedd diwethaf. Pan es i i Mumbai, cyhoeddwyd buddsoddiad o £400 ganddynt. Cyflawnwyd hynny ganddynt. Mae'n iawn dweud bod y sefyllfa ar y pen trwm, ym Mhort Talbot yn arbennig, yn rhywbeth sydd wedi digwydd yn gymharol ddiweddar. Ychydig dros flwyddyn yn ôl, roedd Port Talbot yn dechrau mantoli’r cyfrifon, ond mae'r farchnad ddur fyd-eang wedi newid er gwaeth, fel y gwyddom, ac mae hynny wedi effeithio’n arbennig o wael ar Bort Talbot. Ond nid ydym yn sôn am sefyllfa yma ble bydd Port Talbot bob amser mewn sefyllfa lle mae'n colli arian. Mae'n gwestiwn o bontio'r bwlch rhwng lle yr oedd a lle y gall fod yn y dyfodol, sef menter gwneud dur lwyddiannus a llewyrchus.

Senedd.tv Fideo Video

I’ve had numerous conversations with Tata over the last few months, and particularly over the last week or two. I can say that Tata understand the point that I made to them, that they must look at their plants in the UK, and indeed in Wales, as a package—that selling off different areas is not something that we would be supportive of—and, in fact, if you look, for example, at Shotton, which is a plant that, historically, does make money, Shotton is reliant on Port Talbot to source its feedstock, and, if Port Talbot wasn’t there, it would take at least six months, Shotton have told me, to actually source steel to continue its operations. That’s six months without production, and that means a loss of customers. So, even though, on paper, there are some plants that are doing better than others, in fact, they’re quite interdependent.

Rwyf wedi cael nifer o sgyrsiau gyda Tata dros y misoedd diwethaf, ac yn enwedig yn ystod yr wythnos neu ddwy ddiwethaf. Gallaf ddweud bod Tata yn deall y pwynt a wneuthum iddynt, bod yn rhaid iddyn nhw edrych ar eu gweithfeydd yn y DU, ac yn wir yng Nghymru, fel pecyn—nad yw gwerthu gwahanol ardaloedd yn rhywbeth y byddem yn ei gefnogi—ac, a dweud y gwir, os edrychwch chi, er enghraifft, ar Shotton, sy’n waith sydd, yn hanesyddol, yn gwneud arian, mae Shotton yn dibynnu ar Bort Talbot i gael gafael ar ei borthiant, a phe na byddai Port Talbot yno, byddai'n cymryd chwe mis o leiaf, mae Shotton wedi dweud wrthyf, i gael gafael ar ddur i barhau i weithredu. Mae hynny’n chwe mis heb gynhyrchu, ac mae hynny'n golygu colli cwsmeriaid. Felly, er, ar bapur, bod rhai gweithfeydd sy’n gwneud yn well nag eraill, mewn gwirionedd, maen nhw i gyd yn eithaf dibynnol ar ei gilydd.

As part of the conversation I had last week with Tata as well I wanted to explore with them the timescale here. What they’ve said to me is that the timescale is three to four weeks, but, within that time, they would want to see buyers coming forward and making an expression of interest. They don’t expect things to be concluded within three to four weeks. It would take months for there to be a conclusion and a sale. So, what’s vital, of course, is that buyers come forward in the next few weeks. That, of course, then will extend the time frame, Tata have told me, within which a sale can be completed.

Yn rhan o'r sgwrs a gefais yr wythnos diwethaf gyda Tata hefyd, roeddwn i eisiau archwilio gyda nhw yr amserlen yma. Yr hyn y maen nhw wedi ei ddweud wrthyf yw mai tair i bedair wythnos yw’r amserlen, ond, yn ystod y cyfnod hwnnw, bydden nhw eisiau gweld prynwyr yn dod yn eu blaenau a gwneud datganiad o ddiddordeb. Nid ydynt yn disgwyl i bethau gael eu cwblhau o fewn tair i bedair wythnos. Byddai'n cymryd misoedd i gloi pethau a gwerthu. Felly, yr hyn sy’n hanfodol, wrth gwrs, yw bod prynwyr yn dod ymlaen yn ystod yr wythnosau nesaf. Bydd hynny wedyn, wrth gwrs, yn ymestyn yr amserlen, mae Tata wedi dweud wrthyf, y gellir gwerthu yn unol â hi.

There is the issue, of course, of pensions, which the UK Government will need to address. I think it’s right to say, and Members wouldn’t be surprised at me saying this, that, as with so many pension schemes, there is a liability, and, as part of any sale process, there will need to be a solution for the pension liability that exists around Tata UK at the moment. That is something the UK Government will need to consider.

Ceir y mater, wrth gwrs, o bensiynau, y bydd angen i Lywodraeth y DU roi sylw iddo. Rwy'n meddwl ei bod yn iawn i ddweud, ac ni fyddai'r Aelodau yn synnu fy nghlywed i’n dweud hyn bod rhwymedigaeth, yn yr un modd â chymaint o gynlluniau pensiwn, ac, yn rhan o unrhyw broses werthu, bydd angen ateb ar gyfer y rhwymedigaeth pensiwn sy'n bodoli o gwmpas Tata UK ar hyn o bryd. Mae hynny'n rhywbeth y bydd angen i Lywodraeth y DU ei ystyried.

The leader of the opposition raised the issue of business rates, and, indeed, what that means in terms of the package of support. I think it’s important, first of all, to inform Members of what the situation is with business rates. Business rates targeted at particular sectors are considered to be selective state aid. They can only be awarded in line with de minimus requirements. That means that the amount of relief that can be awarded in terms of business rates is €200,000 over a three-year period. Bear in mind, of course, that the rates bill is £15 million. As you can see, it’s a very small amount of money that we could offer in terms of business rate assistance.

Cododd arweinydd yr wrthblaid y mater o ardrethi busnes, ac, yn wir, yr hyn y mae hynny’n ei olygu o ran y pecyn cymorth. Rwy'n credu ei bod yn bwysig, yn gyntaf oll, hysbysu’r Aelodau am y sefyllfa o ran ardrethi busnes. Ystyrir bod ardrethi busnes sydd wedi’u targedu at sectorau penodol yn gymorth gwladwriaethol detholus. Ceir ond eu dyfarnu yn unol â gofynion de minimus. Mae hynny'n golygu mai €200,000 yw cyfanswm y rhyddhad y gellir ei ddyfarnu o ran ardrethi busnes dros gyfnod o dair blynedd. Cofiwch, wrth gwrs, mai £15 miliwn yw’r bil ardrethi. Fel y gwelwch, mae'n swm bach iawn o arian y gallem ni ei gynnig o ran cymorth ardrethi busnes.

We’ve also looked at ways of removing certain classes of plant and machinery—we’re working with the Valuation Office Agency on this—from all ratings assessments. There is no quick or easy way to do this that would avoid state aid and appeals from others within the sector, because—. Historically, there’s not a huge amount of data available. But we do estimate that, with regard to Tata, about £4.5 million to £6 million of their rates bill per annum is made up of plant and machinery. What we did instead was to put on the table a package worth £60 million, so 10 times the amount of money that would be made available through any kind of support on plant and machinery, and four times the size of anything that would be made available in terms of the size of their business rate bill. That would be made up of a £30 million commercial loan to convert the CAPL line to a galvanising line, another £30 million for environmental improvements for various projects, and up to €2 million for skills and training. That’s what we’ve put on the table. That remains on the table and we will examine, of course, what we may need to do in the future in order to preserve these jobs in Wales.

Rydym ni hefyd wedi edrych ar ffyrdd o dynnu rhai dosbarthiadau o offer a pheiriannau—rydym ni’n gweithio gydag Asiantaeth y Swyddfa Brisio ar hyn—o bob asesiad ardrethi. Nid oes unrhyw ffordd gyflym na rhwydd o wneud hyn a fyddai'n osgoi cymorth gwladwriaethol ac apeliadau gan eraill yn y sector, oherwydd—. Yn hanesyddol, nid oes llawer iawn o ddata ar gael. Ond rydym ni’n amcangyfrif, o ran Tata, bod tua £4.5 miliwn i £6 miliwn o'i fil ardrethi bob blwyddyn yn cynnwys offer a pheiriannau. Yr hyn a wnaethom yn hytrach oedd cynnig pecyn gwerth £60 miliwn, felly 10 gwaith y swm o arian a fyddai wedi bod ar gael trwy unrhyw fath o gymorth ar gyfer offer a pheiriannau, a phedair gwaith maint unrhyw beth a fyddai'n cael ei roi ar gael o ran maint ei fil ardrethi busnes. Byddai hynny’n cynnwys benthyciad masnachol gwerth £30 miliwn i newid y llinell CAPL yn llinell galfaneiddio, £30 miliwn arall ar gyfer gwelliannau amgylcheddol ar gyfer prosiectau amrywiol, a hyd at €2 filiwn ar gyfer sgiliau a hyfforddiant. Dyna yr ydym ni wedi ei roi ar y bwrdd. Mae hynny’n parhau i fod ar y bwrdd a byddwn yn archwilio, wrth gwrs, yr hyn y gallai fod angen i ni ei wneud yn y dyfodol er mwyn cadw’r swyddi hyn yng Nghymru.

In terms of procurement, it’s fair to say that the Welsh market is not big enough to sustain steel making of itself, although we have seen more and more Welsh businesses be successful in terms of being able to bid successfully for public sector contracts, and 55 per cent of them now are going to Welsh businesses. I heard what he said about the tidal lagoon. We want to see the tidal lagoon go ahead. It’s a hugely important project, it’s on the doorstep of Port Talbot, it has great potential for not just the steelworks but the docks, and it’s got great potential for developing the equipment that would be needed to maintain—and to build that equipment, indeed—in Port Talbot itself, and it would be an enormous boost to steel making if the lagoon was given the go ahead, and also, of course, to see more done in terms of moving ahead with big infrastructure projects, such as the high-speed railway lines that have been mooted so far.

O ran caffael, mae'n deg i ddweud nad yw marchnad Cymru yn ddigon mawr i gynnal cynhyrchu dur ynddo'i hun, er ein bod wedi gweld mwy a mwy o fusnesau yng Nghymru yn llwyddo o ran gallu gwneud cais llwyddiannus am gontractau sector cyhoeddus, ac mae 55 y cant ohonynt yn mynd i fusnesau Cymru erbyn hyn. Clywais yr hyn a ddywedodd am y morlyn llanw. Rydym ni eisiau gweld y morlyn llanw yn mynd yn ei flaen. Mae'n brosiect hynod bwysig, mae ar y garreg drws Port Talbot, mae ganddo botensial mawr nid yn unig i’r gwaith dur, ond y dociau, ac mae ganddo botensial mawr ar gyfer datblygu’r offer y byddai ei angen i gynnal a chadw—ac adeiladu’r offer hwnnw, yn wir—ym Mhort Talbot ei hun, a byddai'n hwb enfawr i gynhyrchu dur pe byddai’r morlyn yn cael ei gymeradwyo, a hefyd, wrth gwrs, i weld mwy’n cael ei wneud o ran symud ymlaen gyda phrosiectau seilwaith mawr, fel y rheilffyrdd cyflym sydd wedi eu crybwyll hyd yn hyn.

The issue of the M4—yes, it is true to say that an M4 relief road would be helpful, but, as he knows, the money to build any relief road for the M4 has to come from money that will need to be borrowed. We don’t have those powers yet. We’ve never said that we would be able to able to afford an M4 relief road around Brynglas from our usual capital budget. It would have to be through borrowed money, and that money isn’t available, certainly until those powers come to us.

Mater yr M4—ydy, mae'n wir i ddweud y byddai ffordd liniaru i'r M4 yn ddefnyddiol, ond, fel y mae’n gwybod, mae’n rhaid i’r arian ar gyfer adeiladu unrhyw ffordd liniaru i’r M4 ddod o arian y bydd angen ei fenthyg. Nid yw’r pwerau hynny gennym ni eto. Nid ydym erioed wedi dweud y byddem ni’n gallu fforddio ffordd liniaru i'r M4 o gwmpas Brynglas o'n cyllideb gyfalaf arferol. Byddai'n rhaid iddo fod trwy arian a fenthycwyd, ac nid yw’r arian hwnnw ar gael, yn sicr tan y byddwn yn cael y pwerau hynny.

As I said, I’m grateful for the way in which he made his comments. I look forward to the meeting with the Prime Minister tomorrow. I know the Prime Minister and myself are looking at the same objective, and that is to make sure that we continue to have a steel industry in the UK. Of course, I am willing to work with him, and any others of course, to ensure that that remains the case.

Fel y dywedais, rwy'n ddiolchgar am y modd y gwnaeth ei sylwadau. Edrychaf ymlaen at gyfarfod â Phrif Weinidog y DU yfory. Gwn fod Prif Weinidog y DU a minnau yn edrych ar yr un amcan, sef sicrhau ein bod yn parhau i fod â diwydiant dur yn y DU. Wrth gwrs, rwy’n barod i weithio gydag ef, ac unrhyw un arall wrth gwrs, i sicrhau bod hynny'n dal i fod yn wir.

13:50

Y Llywydd / The Presiding OfficerBywgraffiad Biography

Now, I have the leader of Plaid Cymru, Leanne Wood.

Nawr, mae gen i arweinydd Plaid Cymru, Leanne Wood.

Senedd.tv Fideo Video

13:50

Leanne WoodBywgraffiad BiographyArweinydd Plaid Cymru / The Leader of Plaid Cymru

Diolch, Lywydd. Thank you for your statement, First Minister. From the outset, I want to repeat for Members here today, and for people out there in the wider country—and especially for those communities whose future hangs in the balance—that Plaid Cymru is committed to working for an outcome where steel remains a core industry in this country. It’s always a temptation, especially at election time, to overplay partisan points and to lose sight of what really matters: people, their livelihoods, communities, their futures. That said, there are serious questions for the Welsh Government to answer, and we are here today to scrutinise their actions on this.

Diolch, Lywydd. Diolch i chi am eich datganiad, Brif Weinidog. O'r cychwyn cyntaf, rwyf eisiau ailadrodd i’r Aelodau yma heddiw, ac i bobl allan yna yn y wlad ehangach—ac yn enwedig i’r cymunedau hynny y mae eu dyfodol yn y fantol—fod Plaid Cymru wedi ymrwymo i weithio am ganlyniad lle mae dur yn parhau i fod yn ddiwydiant craidd yn y wlad hon. Mae bob amser yn demtasiwn, yn enwedig ar adeg etholiad, i roi gormod o sylw i bwyntiau pleidiol a cholli golwg ar yr hyn sy'n wirioneddol bwysig: pobl, eu bywoliaeth, cymunedau, eu dyfodol. Wedi dweud hynny, ceir cwestiynau difrifol i Lywodraeth Cymru eu hateb, ac rydym ni yma heddiw i graffu ar eu camau yn hyn o beth.

Senedd.tv Fideo Video

The last time we faced an industrial crisis of this nature, there was no devolution. A Tory Government in Westminster freely allowed the deindustrialisation of so many of our communities back then, and they are now prepared for the sequel. This time, we have an opportunity—you, First Minister, have an opportunity—to make devolution count, and to show the leadership that is needed in this country right now. Plaid Cymru’s considered and constructive position is that Government intervention is crucial in order to ride out the current challenge. We’ve been arguing that point since last January, and we have lost precious time since then. Solutions could include a joint venture between Government and the private sector; it could include temporary nationalisation; it could include a permanent public stake. Our view is that nothing should be off the table; nothing at all.

Y tro diwethaf i ni wynebu argyfwng diwydiannol o'r math hwn, nid oedd datganoli yn bod. Caniataodd Llywodraeth Dorïaidd yn San Steffan i gynifer o'n cymunedau gael eu dad-ddiwydiannu bryd hynny, ac maen nhw’n barod i wneud hynny eto nawr. Y tro hwn, mae gennym ni gyfle—mae gennych chi, Brif Weinidog, gyfle—i wneud i ddatganoli gyfrif, ac i ddangos yr arweinyddiaeth sydd ei hangen yn y wlad hon nawr. Safbwynt Plaid Cymru, a ystyriwyd ac sy’n adeiladol, yw bod ymyrraeth y Llywodraeth yn hanfodol er mwyn ymateb i’r her bresennol. Rydym wedi bod yn dadlau’r pwynt hwnnw ers mis Ionawr diwethaf, ac rydym ni wedi colli amser gwerthfawr ers hynny. Gallai’r atebion gynnwys menter ar y cyd rhwng Llywodraeth a'r sector preifat; gallai gynnwys gwladoli dros dro; gallai gynnwys cyfran gyhoeddus barhaol. Ein barn ni yw na ddylai unrhyw beth fod oddi ar y bwrdd; dim byd o gwbl.

I have a series of questions for you now, First Minister, and I’d be grateful if you could provide comprehensive answers for these questions. I’d like to begin by asking you about your Government’s taskforce on steel. Did you ask the taskforce to draw up contingency plans in case Tata announced a complete sell-off, as Plaid Cymru demanded in January? Will you be widening the taskforce’s remit and membership now, so that it has the requisite skills and expertise to face the current crisis? This morning, we heard that the Welsh Government hadn’t seen a copy of the McKinsey plan. Can you tell us what efforts you’ve made to get hold of a copy of that plan? Does the UK Government have a copy of that plan? Do the trade unions have a copy of that plan? And, if you can’t get a copy, will you now commission your own rescue plan for steel?

Mae gen i gyfres o gwestiynau i chi nawr, Brif Weinidog, a byddwn yn ddiolchgar pe gallech chi roi atebion cynhwysfawr i’r cwestiynau hyn. Hoffwn ddechrau trwy ofyn i chi am dasglu eich Llywodraeth ar ddur. A wnaethoch chi ofyn i'r tasglu lunio cynlluniau wrth gefn rhag ofn i Tata gyhoeddi y byddai’n gwerthu’r cwbl, fel y galwodd Plaid Cymru amdano ym mis Ionawr? A fyddwch chi’n ehangu cylch gwaith ac aelodaeth y tasglu nawr, fel ei fod yn meddu ar y sgiliau a'r arbenigedd angenrheidiol i wynebu'r argyfwng presennol? Y bore yma, clywsom nad oedd Llywodraeth Cymru wedi gweld copi o gynllun McKinsey. A allwch chi ddweud wrthym ni pa ymdrechion yr ydych chi wedi eu gwneud i gael gafael ar gopi o'r cynllun hwnnw? A oes gan Lywodraeth y DU gopi o'r cynllun hwnnw? A oes gan yr undebau llafur gopi o'r cynllun hwnnw? Ac, os na allwch chi gael copi, a wnewch chi gomisiynu eich cynllun achub eich hun ar gyfer dur nawr?

We hear that the UK Government is meeting and discussing with potential buyers. Are you involved in those meetings, alongside UK Government Ministers? Are you conducting your own discussions with potential buyers, or is that being left entirely to UK Ministers? Do you have an assessment of the environmental remediation liability at Port Talbot and the other sites in the country, and do you agree that the costs should be paid as an exit dowry by Tata should they sell the site?

Rydym ni’n clywed bod Llywodraeth y DU yn cyfarfod ac yn trafod â darpar brynwyr. A ydych chi'n rhan o’r cyfarfodydd hynny, ochr yn ochr â Gweinidogion Llywodraeth y DU? A ydych chi’n cynnal eich trafodaethau eich hun gyda darpar brynwyr, neu a yw hynny'n cael ei adael i Weinidogion y DU yn gyfan gwbl? A oes gennych chi asesiad o'r rhwymedigaeth adfer amgylcheddol ym Mhort Talbot a safleoedd eraill yn y wlad, ac a ydych chi’n cytuno y dylai'r costau gael eu talu fel gwaddol ymadael gan Tata os byddant yn gwerthu’r safle?

The Welsh Government has already said that it would be prepared to put money on the table to help save the steel industry, and we welcome that. Will you go further today and commit to investing in a public stake if that could help secure the future of this industry?

Mae Llywodraeth Cymru eisoes wedi dweud y byddai'n barod i roi arian ar y bwrdd i helpu i achub y diwydiant dur, ac rydym ni’n croesawu hynny. A wnewch chi fynd ymhellach heddiw ac ymrwymo i fuddsoddi mewn cyfran gyhoeddus os gallai hynny helpu i sicrhau dyfodol y diwydiant hwn?

Finally, First Minister, a source in your Government has said that they knew of the likelihood of Tata making an announcement to sell its UK business months ago. Did you know, First Minister? If not, which of your Ministers knew, and, if they did know, why did they not inform you?

Yn olaf, Brif Weinidog, mae ffynhonnell yn eich Llywodraeth wedi dweud ei fod yn gwybod am y tebygolrwydd y byddai Tata’n gwneud cyhoeddiad i werthu ei fusnes yn y DU fisoedd yn ôl. A oeddech chi'n gwybod, Brif Weinidog? Os nad oeddech, pa rai o'ch Gweinidogion oedd yn gwybod, ac, os oedden nhw’n gwybod, pam na wnaethant eich hysbysu chi?

There are many other matters to be raised here in this Chamber this afternoon, and my colleagues will raise some of those matters, but, for now, I would be grateful for comprehensive answers to those points. We must all be prepared to do what we can now, to do whatever it takes to keep those furnaces burning in Port Talbot. We owe it to those workers to show leadership on this. So, please, First Minister, don’t rule anything out now. We all agree that we can’t afford to lose this vital industry, so let’s make sure that we don’t.

Mae nifer o faterion eraill i'w codi yma yn y Siambr y prynhawn yma, a bydd fy nghydweithwyr yn codi rhai o'r materion hynny, ond, am y tro, byddwn yn ddiolchgar am atebion cynhwysfawr i'r pwyntiau hynny. Mae'n rhaid i ni i gyd fod yn barod i wneud yr hyn y gallwn nawr, i wneud beth bynnag sydd ei angen i gadw’r ffwrneisi hynny’n llosgi ym Mhort Talbot. Mae gennym ddyletswydd i'r gweithwyr hynny i ddangos arweinyddiaeth ar hyn. Felly, os gwelwch yn dda, Brif Weinidog, peidiwch â diystyru unrhyw beth nawr. Rydym ni i gyd yn cytuno na allwn fforddio colli’r diwydiant hanfodol hwn, felly gadewch i ni wneud yn siŵr nad ydym yn gwneud hynny.

13:55

Carwyn JonesBywgraffiad BiographyY Prif Weinidog / The First Minister

Could I thank the leader of Plaid Cymru for her comments? There is little she said that I would disagree with. Intervention is indeed crucial. A joint venture is certainly something that needs to be considered. A joint venture certainly needs to be considered. It needs the UK Government’s involvement; there is no way the Welsh Government could get involved in a joint venture, given the sums of money involved, on its own. In terms of a temporary takeover, well, I’ve been saying that for a number of days now, that that has to be an option. Particularly, it needs to be done to ensure that there is more time to find a buyer if that is required. So, the UK Government does need to be ready to take over the steel industry in the UK in order for that space to be created.

A gaf i ddiolch i arweinydd Plaid Cymru am ei sylwadau? Ychydig iawn o'r hyn a ddywedodd y byddwn yn anghytuno ag ef. Mae ymyrraeth yn hanfodol, yn wir. Mae menter ar y cyd yn sicr yn rhywbeth y mae angen ei ystyried. Yn sicr mae angen ystyried Menter ar y cyd. Mae angen cyfranogiad Llywodraeth y DU; nid oes unrhyw ffordd y gallai Llywodraeth Cymru gymryd rhan mewn menter ar y cyd, o ystyried y symiau o arian dan sylw, ar ei phen ei hun. O ran cymryd drosodd dros dro, wel, rwyf wedi bod yn dweud hynny ers nifer o ddiwrnodau nawr, bod yn rhaid i hynny fod yn opsiwn. Yn benodol, mae angen ei wneud er mwyn sicrhau bod mwy o amser i ddod o hyd i brynwr os oes angen hynny. Felly, mae angen i Lywodraeth y DU fod yn barod i gymryd y diwydiant dur yn y DU drosodd er mwyn i'r cyfle hwnnw gael ei greu.

Senedd.tv Fideo Video

In terms of the taskforce, no, the taskforce hasn’t been asked to look at what should be done if the plants in Wales were to close. That’s because our focus has been on making sure that they don’t close. When I met with Tata before Christmas, at that time, they outlined their concerns, but they at no time have said to us that they’re looking to close the plants—never. In fact, that’s obvious by the fact that they haven’t announced closure of the plants; they’ve announced a sale. I made it clear, as did the Community union, to Tata that any suggestion that there would be closure of Port Talbot or any other plant in the future would be wholly unacceptable, and if they were not able to run the plants, they should make sure that those plans were put up for sale, and that, of course, is what happened following the conversations I had last week.

O ran y tasglu, naddo, ni ofynnwyd i’r tasglu edrych ar yr hyn y dylid ei wneud pe byddai’r gweithfeydd yng Nghymru yn cau. Mae hynny oherwydd bod ein pwyslais wedi bod ar sicrhau nad ydynt yn cau. Pan gyfarfûm â Tata cyn y Nadolig, amlinellwyd eu pryderon ganddynt ar yr adeg honno, ond nid ydynt wedi dweud wrthym ar unrhyw adeg eu bod yn bwriadu cau'r gweithfeydd—erioed. Yn wir, mae hynny'n amlwg o’r ffaith nad ydynt wedi cyhoeddi eu bod yn cau'r gweithfeydd; maen nhw wedi cyhoeddi eu bod yn gwerthu. Fe’i gwnes yn eglur, fel y gwnaeth yr undeb Community, i Tata y byddai unrhyw awgrym y byddai Port Talbot neu unrhyw waith arall yn cau yn y dyfodol yn gwbl annerbyniol, a phe na byddent yn gallu rhedeg y gweithfeydd, y dylent wneud yn siŵr bod y gweithfeydd hynny’n cael eu rhoi ar werth, a dyna, wrth gwrs, ddigwyddodd yn dilyn y sgyrsiau a gefais yr wythnos diwethaf.

In terms of the McKinsey plan, well, Tata own the McKinsey plan. We don’t own it; we have no way of obtaining it. I have asked for it. In the discussion that I had last week with Mr Chatterjee from Tata, I asked him for a copy of the plan. He said to me that he would have to consult lawyers before that plan could be made available. The UK Government doesn’t have that plan either. As regards the union, they would have to answer that, but I’ve had no indication that the union has the McKinsey plan. The McKinsey plan should be made available to Government. It’s important that we’re able to see it—and, indeed, the UK Government—so that we can make a judgment as to that plan being taken forward. So, I’ve made my position very clear to Tata that I expect that plan to be made available to the Governments in order that we may be able to assess it.

O ran cynllun McKinsey, wel, Tata yw perchennog cynllun McKinsey. Nid ni sy’n berchen arno; nid oes gennym unrhyw ffordd o gael gafael arno. Rwyf wedi gofyn amdano. Yn y drafodaeth a gefais yr wythnos diwethaf gyda Mr Chatterjee o Tata, gofynnais iddo am gopi o'r cynllun. Dywedodd wrthyf y byddai'n rhaid iddo ymgynghori â chyfreithwyr cyn y gellid rhoi'r cynllun hwnnw ar gael. Nid yw’r cynllun hwnnw gan Lywodraeth y DU ychwaith. O ran yr undeb, byddai'n rhaid iddyn nhw ateb hynny, ond nid wyf wedi cael unrhyw arwydd bod cynllun McKinsey gan yr undeb. Dylai cynllun McKinsey fod ar gael i'r Llywodraeth. Mae'n bwysig ein bod yn cael ei weld—a Llywodraeth y DU, yn wir—fel y gallwn lunio barn ynghylch bwrw ymlaen â’r cynllun hwnnw. Felly, rwyf wedi gwneud fy safbwynt yn eglur iawn i Tata fy mod i’n disgwyl i’r cynllun hwnnw fod ar gael i'r Llywodraethau fel y gallwn ei hasesu.

In terms of remediation, a substantial amount of money would need to be obtained in order to remediate the Port Talbot site. It’s been there for 70 years. There are a number of issues that Natural Resources Wales have already identified, and it’s correct to say that many hundreds of millions, at least, would be needed to remediate the site, which is why, to my mind, it’s actually better from an economic perspective—if we see it purely from that perspective—to ensure that steel making continues, because of the liabilities that crystallise if steel making ceases in Port Talbot and if the other plants are threatened as well.

O ran gwaith adfer, byddai angen cael gafael ar swm sylweddol o arian i adfer safle Port Talbot. Mae wedi bod yno ers 70 mlynedd. Ceir nifer o faterion y mae Cyfoeth Naturiol Cymru wedi eu nodi eisoes, ac mae'n gywir i ddweud y byddai angen llawer o gannoedd o filiynau, o leiaf, i adfer y safle, a dyna pam, yn fy marn i, y mae'n well o safbwynt economaidd—os ydym ni’n ei weld o'r safbwynt hwnnw yn unig—i sicrhau bod cynhyrchu dur yn parhau, oherwydd y rhwymedigaethau sy'n dod i'r amlwg os bydd cynhyrchu dur yn dod i ben ym Mhort Talbot ac os bydd y gweithfeydd eraill o dan fygythiad hefyd.

In terms of a public stake, well, it depends on how much. I’ve seen members of her party talk about hundreds of millions of pounds that the Welsh Government has squirrelled away. We don’t have it. Our reserves at the moment and no more than £392 million—that’s at the start of the financial year, and that’s every single penny that we have in reserve. So, we don’t have the £500 million to £600 million that’s been suggested to buy a stake in an industry, although we do have money, as I mentioned, available to support the industry, but we have to work with the UK Government on that. The reality is that the UK Government does have far greater resources, as the leader of the opposition has said, than we do. It has the ability to borrow and to raise money, which we don’t. And so, in terms of finances, yes, we stand ready to help financially. That’s true; I’ve already said that. But, the UK Government does have access to far more resources. And, of course, we are talking about the steel industry that exists mainly in Wales, but also outside Wales as well. This is a UK strategic industry. It is as strategic as the banks, and it’s why we need to make sure that there is a UK approach that ensures that the steel industry continues.

O ran cyfran gyhoeddus, wel, mae'n dibynnu ar faint. Rwyf wedi gweld aelodau o’i phlaid yn siarad am gannoedd o filiynau o bunnoedd y mae Llywodraeth Cymru wedi eu rhoi o’r neilltu. Nid yw’r arian hwnnw gennym. Nid yw ein cronfeydd wrth gefn ar hyn o bryd yn ddim mwy na £392 miliwn—mae hynny ar ddechrau'r flwyddyn ariannol, ac mae hynny’n cynnwys pob un geiniog sydd gennym ni wrth gefn. Felly, nid yw’r £500 miliwn i £600 miliwn a awgrymwyd gennym ni i brynu cyfran mewn diwydiant, er bod gennym ni arian, fel y soniais, sydd ar gael i gefnogi'r diwydiant, ond mae’n rhaid i ni weithio gyda Llywodraeth y DU ar hynny. Y gwir amdani yw bod gan Lywodraeth y DU lawer mwy o adnoddau, fel y mae arweinydd yr wrthblaid wedi ei ddweud, na’r hyn sydd gennym ni. Mae ganddi'r gallu i fenthyg ac i godi arian nad oes gennym ni. Ac felly, o ran cyllid, ydym, rydym ni’n barod i helpu’n ariannol. Mae hynny'n wir; rwyf eisoes wedi dweud hynny. Ond, mae gan Lywodraeth y DU fynediad at lawer mwy o adnoddau. Ac, wrth gwrs, rydym ni’n sôn am y diwydiant dur sy'n bodoli yn bennaf yng Nghymru, ond hefyd y tu allan i Gymru hefyd. Mae hwn yn ddiwydiant strategol i’r DU. Mae mor strategol â’r banciau, a dyna pam mae angen i ni wneud yn siŵr y gweithredir dull y DU gyfan sy'n sicrhau bod y diwydiant dur yn parhau.

With regard to the suggestion that we knew that there was going to be closure, that’s just wrong. Nobody knew that the plants were going to close, and, indeed, the plants are not going to close at this moment in time; they are up for sale. There is a threat, of course; we understand that. What’s absolutely crucial now is working with the UK Government and, indeed, all parties in this Chamber to make sure that the buyers who have already identified themselves come forward with plans and there’s Government help for those plans and we can save our steel making jobs.

O ran yr awgrym ein bod yn gwybod y byddai gweithfeydd yn cau, mae hynny’n anghywir. Nid oedd unrhyw un yn gwybod bod y gweithfeydd yn mynd i gau, ac, yn wir, nid yw'r gweithfeydd yn mynd i gau ar hyn o bryd; maen nhw ar werth. Ceir bygythiad, wrth gwrs; rydym ni’n deall hynny. Yr hyn sy'n gwbl hanfodol nawr yw gweithio gyda Llywodraeth y DU ac, yn wir, yr holl bleidiau yn y Siambr hon i wneud yn siŵr bod y prynwyr sydd eisoes wedi amlygu eu hunain yn cynnig cynlluniau a bod cymorth gan y Llywodraeth ar gyfer y cynlluniau hynny ac y gallwn achub ein swyddi cynhyrchu dur.

13:59

Y Llywydd / The Presiding OfficerBywgraffiad Biography

Now we call on Kirsty Williams, the leader of the Welsh Liberal Democrats—Kirsty Williams.

Rydym yn galw nawr ar Kirsty Williams, arweinydd Democratiaid Rhyddfrydol Cymru—Kirsty Williams.

Senedd.tv Fideo Video

14:00

Kirsty WilliamsBywgraffiad BiographyArweinydd Democratiaid Rhyddfrydol Cymru / The Leader of the Welsh Liberal Democrats

Thank you very much, Presiding Officer. Can I thank you for recalling Members to the Chamber this afternoon, and I can I thank the First Minister for his statement? Like you, First Miniser, I think at the forefront of our minds must be the individuals directly affected by the threat to their livelihoods, those who currently work in the plants, not just in Port Talbot—and it’s clear why Port Talbot is at the forefront of our minds—but also the people working in Newport, in Shotton and in Trostre in Llanelli, too, all of whom will be facing grave uncertainty. Of course, it goes beyond those directly employed, to the wider community. You and I will both have witnessed in our youth what happens to a community when employers and industry of this nature is ripped out of a community: it hits the entire poulation—the smaller businesses that deal directly with the bigger plants and the service industries that grow up around those plants. We know how communities have struggled in the past to find alternative forms of employment for their citizens should these jobs be lost.

Diolch yn fawr iawn, Lywydd. A gaf i ddiolch i chi am alw’r Aelodau yn ôl i’r Siambr y prynhawn yma, ac a gaf i ddiolch i'r Prif Weinidog am ei ddatganiad? Fel chithau, Brif Weinidog, rwy’n meddwl bod yn rhaid i’r unigolion yr effeithir arnynt yn uniongyrchol gan y bygythiad i'w bywoliaeth fod yn flaenllaw yn ein meddyliau, y rhai sy'n gweithio yn y gweithfeydd ar hyn o bryd, nid yn unig ym Mhort Talbot—ac mae'n amlwg pam mai Port Talbot sydd flaenaf yn ein meddyliau—ond hefyd y bobl sy'n gweithio yng Nghasnewydd, yn Shotton ac yn Nhrostre yn Llanelli, hefyd, y bydd pob un ohonynt yn wynebu ansicrwydd difrifol. Wrth gwrs, mae'n mynd y tu hwnt i'r rhai a gyflogir yn uniongyrchol, i'r gymuned ehangach. Byddwch chi a minnau wedi bod yn dyst yn ein hieuenctid i’r hyn sy'n digwydd i gymuned pan fydd cyflogwyr a diwydiant o'r math hwn yn cael eu rhwygo allan o gymuned: mae’n taro’r boblogaeth gyfan—y busnesau llai sy’n ymdrin yn uniongyrchol â'r gweithfeydd mwy a’r diwydiannau gwasanaeth sy'n tyfu i fyny o gwmpas y gweithfeydd hynny. Rydym ni’n gwybod sut y mae cymunedau wedi ei chael yn anodd yn y gorffennol i ddod o hyd i fathau eraill o gyflogaeth i’w dinasyddion pe byddai’r swyddi hyn yn cael eu colli.

Senedd.tv Fideo Video

Can I also say that it’s inconceivable to me that any Government—whether that is a UK Government or, indeed a devolved Government—would allow the UK to lose an industry that is one of national strategic importance? In an ever-increasingly unstable and uncertain world, it would be foolish, I would suggest, in the extreme, to leave our nation as the only developed economy in the world without its own capacity to produce steel.

A gaf i hefyd ddweud ei bod yn annirnadwy i mi y byddai unrhyw Lywodraeth—pa un a yw honno'n Llywodraeth y DU neu, yn wir yn Llywodraeth ddatganoledig—yn caniatáu i'r DU golli diwydiant sy'n un o bwysigrwydd strategol cenedlaethol? Mewn byd fwyfwy ansefydlog ac ansicr, byddai'n hynod o ffôl, byddwn yn awgrymu, i adael ein cenedl fel yr unig economi ddatblygedig yn y byd heb ei allu ei hun i gynhyrchu dur.

I’m afraid to say the alarm bells should have been ringing. With the loss of Redcar and with the threat to Scunthorpe, we should have been on our guard that our plants would be next. It’s very clear that that danger was recognised by the industry as a whole when the Rotherham steel summit was held last year. The industry was very clear coming out of that steel summit about what it needed—what it needed from the Westminster Government and what it needed from devolved institutions. It is, sadly, clear to me that those calls were not responded to in a timely fashion, especially, I’m afraid, by the Westminster Government.

Mae’n ddrwg gen i ddweud y dylai’r clychau larwm fod wedi bod yn canu. Ar ôl colli Redcar a’r bygythiad i Scunthorpe, dylem ni wedi bod ar ein gwyliadwriaeth mai ein gweithfeydd ni fyddai nesaf. Mae'n eglur iawn y gwelwyd y perygl hwnnw gan y diwydiant yn ei gyfanrwydd pan gynhaliwyd uwchgynhadledd ddur Rotherham y llynedd. Roedd y diwydiant yn eglur iawn yn dod allan o'r uwchgynhadledd ddur honno am yr hyn yr oedd ei angen arno—yr hyn yr oedd ei angen gan Lywodraeth San Steffan a'r hyn yr oedd ei angen gan sefydliadau datganoledig. Yn anffodus, mae’n eglur i mi na ymatebwyd i’r galwadau hynny yn brydlon, yn enwedig, mae gen i ofn, gan Lywodraeth San Steffan.

What we need to do now is actually look to see what steps we can take to make the plants as attractive for a potential buyer as possible, and that’s what I’d like to concentrate on. We do know that business rates are a factor, and the existing business rates regime is not structured in a way that would make a meaningful difference. We do know that, when the Sutton review of business rates was published 18 months ago, they made a very specific recommendation around plant and machinery. First Minister, you’ve said here today that you’ve offered something instead of taking steps around plant and machinery; I ask the question: why does it have to be an either/or? At this stage, given the seriousness of the situation, why can’t we do both? I appreciate that maybe these things take time, but it has been 18 months since the recommendation was made to your Government about plant and machinery, and I wonder when you will be in a position to introduce a regime that will look to assist not just Tata but all our manufacturing industries with business rates with regard to plant and machinery, because, I’m sure you’d agree with me, that would be one way in which we could make a possible sale more attractive.

Yr hyn y mae angen i ni ei wneud nawr yw edrych i weld pa gamau y gallwn eu cymryd i wneud y gweithfeydd mor ddeniadol â phosibl i ddarpar brynwr, a dyna yr hoffwn ganolbwyntio arno. Rydym ni’n gwybod bod ardrethi busnes yn ffactor, ac nid yw’r drefn ardrethi busnes bresennol wedi’i strwythuro mewn ffordd a fyddai'n gwneud gwahaniaeth ystyrlon. Rydym ni’n gwybod, pan gyhoeddwyd adolygiad Sutton o ardrethi busnes 18 mis yn ôl, eu bod wedi gwneud argymhelliad penodol iawn ynghylch offer a pheiriannau. Brif Weinidog, rydych chi wedi dweud yma heddiw eich bod wedi cynnig rhywbeth yn hytrach na chymryd camau’n gysylltiedig ag offer a pheiriannau; rwy’n gofyn y cwestiwn: pam mae’n rhaid iddo fod yn un neu’r llall? Ar hyn o bryd, o ystyried difrifoldeb y sefyllfa, pam na allwn ni wneud y ddau? Rwy’n sylweddoli efallai fod y pethau hyn yn cymryd amser, ond bu 18 mis ers i’r argymhelliad gael ei wneud i’ch Llywodraeth ynghylch offer a pheiriannau, ac rwy’n meddwl tybed pryd y byddwch chi mewn sefyllfa i gyflwyno trefn a fydd yn ceisio cynorthwyo nid yn unig Tata ond pob un o'n diwydiannau gweithgynhyrchu gydag ardrethi busnes o safbwynt offer a pheiriannau, oherwydd, rwy'n siŵr y byddech chi’n cytuno â mi, byddai honno'n un ffordd y gallem ni wneud gwerthiant posibl yn fwy deniadol.

You are also correct to say, of course, that Wales’s contribution to public procurement is limited, and I would ask you what discussions you have been having in your conversations with the Prime Minister and the Westminster Government about how far we can push the issue of procurement of Welsh and British steel in public projects. I appreciate that there are rules around that, but what can we do to maximise the opportunity for the use of these products? Let’s be clear: they are a quality product. Only this week, I spoke to a manufacturer that had imported some Chinese steel only to have it arrive and discover it was unusable in their products. We are producing a first-class product that should be used as much as possible in public procurement.

Rydych chi hefyd yn gywir i ddweud, wrth gwrs, bod cyfraniad Cymru at gaffael cyhoeddus yn gyfyngedig, a byddwn yn gofyn i chi pa drafodaethau yr ydych chi wedi bod yn eu cael yn eich sgyrsiau gyda Phrif Weinidog y DU a Llywodraeth San Steffan ynghylch pa mor bell y gallwn ni wthio’r mater o gaffael dur Cymru a Phrydain mewn prosiectau cyhoeddus. Rwy’n sylweddoli bod rheolau ynghylch hynny, ond beth allwn ni ei wneud i fanteisio i'r eithaf ar y cyfle i ddefnyddio’r cynhyrchion hyn? Gadewch i ni fod yn eglur: maen nhw’n gynnyrch o ansawdd. Dim ond yr wythnos hon, siaradais â gweithgynhyrchydd a oedd wedi mewnforio dur o Tsieina dim ond iddo gyrraedd a darganfod ei bod yn amhosibl ei ddefnyddio yn eu cynhyrchion. Rydym ni’n cynhyrchu cynnyrch o'r radd flaenaf y dylid ei ddefnyddio cymaint â phosibl o ran caffael cyhoeddus.

Can I turn to the issue of the enterprise zone? I welcome very much its establishment. Could you outline to me what outcomes you’re expecting as a result of the creation of the enterprise zone? What do you expect it to achieve? And again, whilst I understand that the focus, naturally, is on the Port Talbot area, what additional help may be available to small and medium-sized industries around the other plants across Wales? Are there any plans to take similar action with regards to Newport, Llanelli and the plant at Shotton?

A gaf i droi at fater yr ardal fenter? Rwy'n croesawu ei sefydliad yn fawr iawn. A allech chi amlinellu i mi pa ganlyniadau yr ydych chi’n eu disgwyl o ganlyniad i greu’r ardal fenter? Beth ydych chi'n disgwyl iddo ei gyflawni? Ac eto, er fy mod i’n deall bod y pwyslais, yn naturiol, ar ardal Port Talbot, pa gymorth ychwanegol allai fod ar gael i ddiwydiannau bach a chanolig eu maint o amgylch y gweithfeydd eraill ledled Cymru? A oes unrhyw gynlluniau i gymryd camau tebyg o ran Casnewydd, Llanelli a'r gwaith yn Shotton?

Can I ask also, in your discussions with the Westminster Government, what are you asking for? Could we have clarity about what your expectations are and what your asks are? We do know that the pension liability is one of the bigger issues that may put off a potential buyer. Could you say what discussions you’ll been having with the Westminster Government about the issue around pensions, and what reassurance you can give to those people in receipt of a pension who may perhaps be extremely worried about what might happen to that?

A gaf i ofyn hefyd, yn eich trafodaethau gyda Llywodraeth San Steffan, beth ydych chi’n gofyn amdano? A allem ni gael eglurder ynghylch beth yw eich disgwyliadau a’r hyn yr ydych chi’n gofyn amdano? Rydym ni’n gwybod mai’r rhwymedigaeth pensiwn yw un o'r materion mwy a allai anghymell darpar brynwr. A allech chi ddweud pa drafodaethau y byddwch chi’n eu cael gyda Llywodraeth San Steffan am y mater o ran pensiynau, a pha sicrwydd y gallwch chi ei roi i’r bobl hynny sy'n derbyn pensiwn sydd efallai’n bryderus iawn am yr hyn a allai ddigwydd i hwnnw?

I believe the UK Government has to be the lender of last resort in this case, and, if necessary, provide that bridging finance to allow a successful sale to take place in the future. Have you directly asked that question of the Prime Minister, and what was his response, please? Could you also assure us that, in your discussions with the Westminster Government and your team that you have sent to London to work with BIS, in looking at a future buyer there will be some assurances that this plant and these workers won’t be sold off to someone whose ultimate purpose is to asset strip the company? We want to sell this to a business that is going to continue to produce steel, not to come into Wales, cut and run, strip out what is best and then to leave the rest behind. We need some reassurances that this will be sold as an ongoing and successful business.

Rwy’n credu bod yn rhaid i Lywodraeth y DU fod y benthyciwr pan fetho popeth arall yn yr achos hwn, ac, os oes angen, darparu’r cyllid pontio hwnnw i alluogi gwerthiant llwyddiannus i ddigwydd yn y dyfodol. A ydych chi wedi gofyn y cwestiwn hwnnw’n uniongyrchol i Brif Weinidog y DU, a beth oedd ei ymateb, os gwelwch yn dda? A allech chi hefyd ein sicrhau, yn eich trafodaethau gyda Llywodraeth San Steffan a’ch tîm yr ydych wedi ei anfon i Lundain i weithio gyda’r Adran Busnes, Arloesedd a Sgiliau, wrth ystyried darpar brynwr y bydd rhywfaint o sicrwydd na fydd y gwaith hwn a’r gweithwyr hyn yn cael eu gwerthu i rywun sydd â'r bwriad yn y pen draw o stripio asedau’r cwmni? Rydym ni eisiau gwerthu hwn i fusnes sy’n mynd i barhau i gynhyrchu dur, nid dod i mewn i Gymru, a chymryd y goes wedyn, ar ôl tynnu’r hyn sydd orau allan ac yna gadael y gweddill ar ôl. Mae angen rhywfaint o sicrwydd arnom y bydd hwn yn cael ei werthu fel busnes parhaus a llwyddiannus.

And in that regard, First Minister, we know we produce an excellent quality product. We know we produce innovative steel products, above and beyond what may be available in the rest of the world. What plans are you discussing internally within your own Government and with the Westminster Government about a long-term strategic future for our industry? Because I believe there is one. This is an industry not only too big to fail; it’s an industry too good to let fail, and I’d appreciate your insight on what you will do to produce a plan for a long-term commitment to steel production in our nation.

Ac yn hynny o beth, Brif Weinidog, rydym ni’n gwybod ein bod yn cynhyrchu cynnyrch o ansawdd rhagorol. Rydym ni’n gwybod ein bod yn cynhyrchu cynhyrchion dur arloesol, sy’n well na’r hyn a allai fod ar gael yng ngweddill y byd. Pa gynlluniau ydych chi’n eu trafod yn fewnol o fewn eich Llywodraeth eich hun a chyda Llywodraeth San Steffan am ddyfodol strategol hirdymor i’n diwydiant? Oherwydd rwy’n credu bod dyfodol iddo. Mae hwn yn ddiwydiant sydd nid yn unig yn rhy fawr i fethu; mae’n ddiwydiant sy'n rhy dda i adael iddo fethu, a byddwn yn gwerthfawrogi eich safbwynt ar yr hyn y byddwch yn ei wneud i lunio cynllun ar gyfer ymrwymiad hirdymor i gynhyrchu dur yn ein gwlad.

14:08

Carwyn JonesBywgraffiad BiographyY Prif Weinidog / The First Minister

Can I thank the leader of the Liberal Democrats for her comments and for her questions? The issue of the pension liability is an important one and, of course, the issue of the pension liability is important in terms of a sale. There will need to be further discussion with the UK Government, who are aware of the issue, in order to make sure that that pension liability does not become the hurdle that prevents a sale from taking place, and that’s something that I’ll be discussing again with the Prime Minister tomorrow.

A gaf i ddiolch i arweinydd y Democratiaid Rhyddfrydol am ei sylwadau ac am ei chwestiynau? Mae mater y rhwymedigaeth pensiwn yn un pwysig ac, wrth gwrs, mae mater y rhwymedigaeth pensiwn yn bwysig o ran gwerthu’r cwmni. Bydd angen cael trafodaeth bellach gyda Llywodraeth y DU, sy'n ymwybodol o'r mater, er mwyn gwneud yn siŵr nad y rhwymedigaeth pensiwn yw’r rhwystr sy'n atal gwerthiant rhag digwydd, ac mae hynny'n rhywbeth y byddaf yn ei drafod eto gyda Phrif Weinidog y DU yfory.

Senedd.tv Fideo Video

With regard to plant and machinery, as I said earlier on, we have been looking hard at ways of removing certain classes of plant and machinery from all ratings assessments. We’ve looked at whether a cap could be applied to the rateable value and whether reliefs could be applied against new investments in plant and machinery. We have had detailed discussions with the Valuation Office Agency. They haven’t identified a quick way of doing this that would avoid state aid and appeals, given the lack of data that they have available and the technical complexities. That said, the Valuation Office Agency will be looking at an improved situation with regard to business rates next year, which will be helpful for the sector. But as I said earlier on, plant and machinery is worth about £4.5 million to £6 million on the rates bill as far as Tata are concerned. What we’ve put in place is a package that’s 10 times bigger, and faster; that was the issuers that we had. And again, with business rates we are limited to €200,000 over a three-year period because of state aid rules. So, the decision that we took was that, rather than to plough through the mud in that regard, we should just put an offer on the table that was far larger than the offer that could be made with regard to plant and machinery and business rates, and that is still on the table for any potential new buyer.

O ran offer a pheiriannau, fel y dywedais yn gynharach, rydym ni wedi bod yn edrych yn ofalus ar ffyrdd o dynnu dosbarthiadau penodol o offer a pheiriannau o bob asesiad ardrethi. Rydym ni wedi ystyried pa un a ellid cyflwyno cap ar y gwerth ardrethol a pha un a ellid cynnig rhyddhad yn erbyn buddsoddiadau newydd mewn offer a pheiriannau. Rydym ni wedi cael trafodaethau manwl gydag Asiantaeth y Swyddfa Brisio. Nid ydynt wedi nodi ffordd gyflym o wneud hyn a fyddai'n osgoi cymorth gwladwriaethol ac apeliadau, o ystyried y diffyg data sydd ganddynt ar gael a’r cymhlethdodau technegol. Wedi dweud hynny, bydd Asiantaeth y Swyddfa Brisio yn edrych ar sefyllfa well o ran ardrethi busnes y flwyddyn nesaf, a fydd o gymorth i’r sector. Ond fel y dywedais yn gynharach, mae offer a pheiriannau werth tua £4.5 miliwn i £6 miliwn ar y bil ardrethi cyn belled ag y mae Tata yn y cwestiwn. Yr hyn yr ydym ni wedi ei gyflwyno yw pecyn sydd 10 gwaith yn fwy, a chyflymach; dyna oedd y problemau a oedd gennym. Ac eto, gydag ardrethi busnes rydym ni wedi ein cyfyngu i €200,000 dros gyfnod o dair blynedd oherwydd rheolau cymorth gwladwriaethol. Felly, y penderfyniad a wnaethpwyd gennym oedd, yn hytrach na chamu drwy'r mwd yn hynny o beth, y dylem ni roi cynnig ar y bwrdd a oedd yn llawer mwy na'r cynnig y gellid ei wneud o ran offer a pheiriannau ac ardrethi busnes , ac mae hynny'n dal i fod ar y bwrdd i unrhyw ddarpar brynwr newydd.

In terms of procurement, what can be done in order to stimulate demand? Build things; to make sure that road projects go ahead; to make sure that rail projects go ahead; to make sure that the tidal lagoon goes ahead. It is possible to specify certain types of steel as part of those projects, but the projects need to go ahead in the first place. They are UK projects, and infrastructure is a hugely important driver when it comes to driving demand for steel.

O ran caffael, beth ellir ei wneud er mwyn ysgogi galw? Adeiladu pethau; gwneud yn siŵr bod prosiectau ffyrdd yn mynd yn eu blaenau; gwneud yn siŵr bod prosiectau rheilffyrdd yn mynd yn eu blaenau; gwneud yn siŵr bod y morlyn llanw yn mynd yn ei flaen. Mae'n bosibl nodi mathau penodol o ddur yn rhan o'r prosiectau hynny, ond mae angen i'r prosiectau fynd yn eu blaenau yn y lle cyntaf. Prosiectau'r DU ydyn nhw, ac mae seilwaith yn sbardun hynod o bwysig pan ddaw i sbarduno galw am ddur.

In terms of the enterprise zone, that is indeed aimed at SMEs and we are looking, of course, to see that enterprise zone grow.

O ran yr ardal fenter, amcan honno yn wir yw helpu busnesau bach a chanolig, a’n nod, wrth gwrs, yw gweld yr ardal fenter honno’n tyfu.

With regard to the other sites that she asked about, well, of course, Port Talbot is the site at the moment that is in the most difficult position. The heavy end of Port Talbot is losing the most money, although I am not convinced it’s £1 million a day, if I’m honest. But it is definitely losing money. So, what we’ve done thus far is to look primarily at Port Talbot, but not exclusively. We know, of course, that there will be concerns and worries in Trostre, in Llanwern, in Orb, and also, of course, in Shotton. We understand that, and we’ll work with all the sites to make sure that we can work to ensure their future.

O ran y safleoedd eraill y gofynnodd hi amdanynt, wel, wrth gwrs, Port Talbot yw'r safle ar hyn o bryd sydd yn y sefyllfa anoddaf. Pen trwm Port Talbot sy’n colli’r mwyaf o arian, er nad wyf yn argyhoeddedig ei fod yn £1 filiwn y dydd, a dweud y gwir. Ond mae'n bendant yn colli arian. Felly, yr hyn yr ydym ni wedi ei wneud hyd yn hyn yw edrych ar Bort Talbot yn bennaf, ond nid yn unig. Rydym ni’n gwybod, wrth gwrs, y bydd pryderon a gofidiau yn Nhrostre, yn Llanwern, yn Orb, a hefyd, wrth gwrs, yn Shotton. Rydym ni’n deall hynny, a byddwn yn gweithio gyda'r holl safleoedd i wneud yn siŵr y gallwn weithio i sicrhau eu dyfodol.

The leader of the Liberal Democrats asked me what we’re asking of the UK Government. We need the UK Government to back higher tariffs. They are there, but they’ve not, thus far, backed them enough. Other countries—we saw China do it over the weekend—are imposing tariffs on certain steel products. We need to make sure there’s a level playing field and, thus far, it’s not the European Union that have been preventing this, it’s been the UK Government. I hope now that the issue is understood, and we would support the UK Government, of course, in terms of making sure that the tariffs are fair and are similar to tariffs that are being imposed by other countries around the world.

Gofynnodd arweinydd y Democratiaid Rhyddfrydol i mi beth yr ydym ni’n gofyn amdano gan Lywodraeth y DU. Rydym ni angen i Lywodraeth y DU gefnogi tariffau uwch. Maen nhw yno, ond nid ydynt, hyd yn hyn, wedi eu cefnogi’n ddigonol. Mae gwledydd eraill—gwelsom Tsieina yn ei wneud dros y penwythnos—yn gosod tariffau ar gynhyrchion dur penodol. Mae angen i ni wneud yn siŵr bod chwarae teg a, hyd yn hyn, nid yr Undeb Ewropeaidd sydd wedi bod yn rhwystro hyn, ond Llywodraeth y DU. Rwy’n gobeithio nawr bod dealltwriaeth o’r mater, a byddem yn cefnogi Llywodraeth y DU, wrth gwrs, o ran gwneud yn siŵr fod y tariffau yn deg ac yn debyg i dariffau sy'n cael eu gosod gan wledydd eraill ledled y byd.

Energy prices—we’ve been lobbying on energy prices since 2011. I’ve personally discussed energy prices with Vince Cable in Tata when he was the Secretary of State. We need to see movement on that. There is no doubt—you can speak to energy-intensive industries around Wales, and they will tell you the same thing—that energy prices in the UK are higher than in Germany or in Spain. This has to be dealt with; otherwise the message will be that the UK is not a place where energy-intensive industries are welcomed. That will need to be dealt with.

Prisiau ynni—rydym ni wedi bod yn lobïo ar brisiau ynni ers 2011. Rwyf i wedi trafod prisiau ynni yn bersonol gyda Vince Cable yn Tata pan oedd ef yn Ysgrifennydd Gwladol. Mae angen i ni weld symud ar hynny. Nid oes amheuaeth—gallwch siarad â diwydiannau ynni-ddwys ledled Cymru, a byddant yn dweud yr un peth wrthych—bod prisiau ynni yn y DU yn uwch nag yn yr Almaen ac yn Sbaen. Mae'n rhaid ymdrin â hyn; fel arall, y neges fydd yw nad yw'r DU yn fan lle mae croeso i ddiwydiannau ynni-ddwys. Bydd angen ymdrin â hynny.

And, of course, to show a commitment to the industry. I don’t doubt the Prime Minister when he says he is committed to ensuring that steel making continues. In the conversations I’ve had—and he’s said this publicly—he said that nationalisation is not the answer. Define ‘nationalisation’, of course, is the question there. What is needed, though, is a willingness to ensure that Government will take over Tata’s assets in order—if need be—for a buyer to be found. It’s creating that space for a buyer to make sure that there is every opportunity for the workers in Tata to have a future.

Ac, wrth gwrs, i ddangos ymrwymiad i'r diwydiant. Nid wyf yn amau Prif Weinidog y DU pan ei fod yn dweud ei fod yn ymrwymedig i sicrhau bod cynhyrchu dur yn parhau. Yn y sgyrsiau yr wyf i wedi eu cael—ac mae wedi dweud hyn yn gyhoeddus—dywedodd nad gwladoli yw'r ateb. Diffiniwch 'gwladoli', wrth gwrs, yw'r cwestiwn yn y fan yna. Yr hyn sydd ei angen, fodd bynnag, yw parodrwydd i sicrhau y bydd y Llywodraeth yn cymryd asedau Tata drosodd—os bydd angen—er mwyn dod i hyd i brynwr. Mae'n golygu creu’r cyfnod hwnnw i brynwr wneud yn siŵr bod pob cyfle i'r gweithwyr yn Tata gael dyfodol.

She is absolutely right to say that the last thing we’d want to see is an asset stripper coming in to run the plants in Wales. The conversation that I’ve had with a potential buyer—this particular buyer, although I can’t reveal who it is, is not an asset stripper; it is somebody who would be very interested indeed in actually making steel. But, it’s absolutely right that the last thing we’d want to see is for a business to come in to strip the asset in order to remove competition, perhaps elsewhere—for plants elsewhere in Europe. So, having somebody who is going to run Tata’s assets as a going concern is absolutely crucial.

Mae hi yn llygad ei lle i ddweud mai’r peth olaf y byddem ni eisiau ei weld yw tynnwr asedau’n dod i mewn i redeg y gweithfeydd yng Nghymru. Mae'r sgwrs yr wyf i wedi ei chael gyda darpar brynwr—nid yw’r prynwr penodol hwn, er na allaf ddatgelu pwy ydyw, yn dynnwr asedau; mae’n rhywun a fyddai â diddordeb mawr mewn cynhyrchu dur. Ond, mae'n hollol iawn mai’r peth olaf y byddem ni eisiau ei weld yw i fusnes ddod i mewn i stripio’r ased er mwyn dileu cystadleuaeth, yn rhywle arall efallai—ar gyfer gweithfeydd mewn rhannau eraill o Ewrop. Felly, mae cael rhywun sy'n mynd i redeg asedau Tata fel busnes yn gwbl hanfodol.

In terms of the strategic future of steel, well, about a year ago, Port Talbot was not losing money; it was breaking even. It had gone through difficult times before, that’s true, but it was breaking even. What’s happened in the world steel market has caused great difficulties for Port Talbot for the reasons that we’ve already outlined. But the point that I’ve made is: these problems are not permanent. This is not an industry that’s doomed to die; it’s not an industry that is doomed to lose money for ever and a day. It just needs help to go through a current, short-term crisis. We will stand ready to help. The UK Government has indicated that it stands ready to help and it’s important that those commitments are translated into action.

O ran dyfodol strategol dur, wel, tua blwyddyn yn ôl, nid oedd Port Talbot yn colli arian; roedd yn mantoli’r cyfrifon. Roedd wedi bod trwy gyfnodau anodd o'r blaen, mae hynny'n wir, ond roedd yn mantoli’r cyfrifon. Mae’r hyn sydd wedi digwydd yn y farchnad ddur fyd-eang wedi achosi anawsterau mawr i Bort Talbot am y rhesymau yr ydym ni wedi eu hamlinellu eisoes. Ond y pwynt yr wyf i wedi ei wneud yw: nid yw’r problemau hyn yn barhaol. Nid yw hwn yn ddiwydiant sy'n siŵr o farw; nid yw'n ddiwydiant sy'n siŵr o golli arian am byth a thu hwnt. Y cwbl sydd ei angen arno yw cymorth i gael trwy'r argyfwng byrdymor cyfredol. Byddwn yn barod i helpu. Mae Llywodraeth y DU wedi nodi ei bod yn barod i helpu ac mae'n bwysig bod yr ymrwymiadau hynny’n cael eu troi’n weithredu.

14:13

David ReesBywgraffiad Biography

Diolch, Lywydd. Can I thank you again for actually recalling the Assembly, because it is important that politicians have an opportunity to ask the questions of the Government to find out answers for the future of the steel industry, particularly for the communities that survive from the steel industry? First Minister, can I start by thanking you for your statement? There's nothing in there anybody can disagree with on that. I think it’s what we all want to go forward with. Can I also thank the Welsh Government for the work that has been done to date on the industry? I know we’ve been raising the question of energy prices for many years—since I’ve been in the Assembly. Also, the taskforce was immediately put into place following the last announcement, and I would hope that the taskforce now will be, perhaps, looking also at some of the issues that will arise following last week’s devastating news from Tata about the decision to actually sell off the UK steel sector of its business, particularly at Port Talbot.

Diolch, Lywydd. A gaf i ddiolch i chi unwaith eto am alw’r Cynulliad yn ôl, gan ei bod yn bwysig bod gwleidyddion yn cael cyfle i ofyn y cwestiynau i’r Llywodraeth i gael atebion ar gyfer dyfodol y diwydiant dur, yn enwedig i’r cymunedau sy'n goroesi oherwydd y diwydiant dur? Brif Weinidog, a gaf i ddechrau trwy ddiolch i chi am eich datganiad? Nid oes unrhyw beth ynddo y gall neb anghytuno ag ef yn hynny o beth. Rwy'n credu mai dyna’r ydym ni i gyd eisiau bwrw ymlaen ag ef. A gaf i hefyd ddiolch i Lywodraeth Cymru am y gwaith sydd wedi ei wneud ar y diwydiant hyd yn hyn? Gwn ein bod wedi bod yn codi’r cwestiwn o brisiau ynni ers blynyddoedd lawer—ers i mi fod yn y Cynulliad. Hefyd, sefydlwyd y tasglu ar unwaith yn dilyn y cyhoeddiad diwethaf, a byddwn yn gobeithio y bydd y tasglu nawr, efallai, yn edrych hefyd ar rai o'r materion a fydd yn codi yn dilyn newyddion trychinebus yr wythnos diwethaf gan Tata am y penderfyniad i werthu sector dur y DU o'i fusnes, ac ym Mhort Talbot yn arbennig.

Senedd.tv Fideo Video

We’d all hoped that Tata would accept the survival plan, or as most people know it, the bridge. But, unfortunately, it seems that they didn’t accept that, and no-one actually expected the news that we had last Tuesday evening. I don’t want to be party political—I know there are comments over the UK Government’s involvement and its inability to actually act up to now, but we’ll leave that aside because I want to look, like you, to the future. Like you, I believe that there is a future for steel making in Wales, particularly in Port Talbot. Thousands of people in my constituency—steelworkers, contractors, the supply chain workers, businesses and all their families—actually want answers to some questions about the future of the works and the actions that we’re going to be taking to secure that. We’ve heard words from both yourself and the UK Government that no stone will be left unturned and all options are on the table. I include in that comment, therefore, state intervention. We don’t want to call it ‘nationalisation’—fine; let’s call it ‘state intervention’. That’s okay with me. But we want support for the works, and we want to give it sufficient time. Now, you indicated that there’s time for expressions of interest, but expressions of interest are based upon viability often and we need time for the works to demonstrate the viability and the potential that the works can offer to anyone who is interested in buying the plant. So, I think the discussions you have with Tata must ensure that that flexibility is provided, or the UK Government must provide that support to allow the time for an expression of interest to be made. We can’t do it now, and that’s my concern. You just can’t do an expression of interest in six weeks. You need to know the viability, the potential of the plant, you need to do the due diligence, and, if someone’s coming in now, then that time is not good enough.

Roeddem ni i gyd yn gobeithio y byddai Tata yn derbyn y cynllun goroesi, neu’r bont, fel y mae’r rhan fwyaf o bobl yn ei adnabod. Ond, yn anffodus, mae'n ymddangos na wnaethant dderbyn hynny, ac nid oedd neb yn disgwyl y newyddion a gawsom ni nos Fawrth diwethaf. Nid wyf eisiau bod yn bleidiol—gwn fod sylwadau am gyfranogiad Llywodraeth y DU a’i hanallu i weithredu hyd yma, ond gadawaf hynny o’r neilltu gan fy mod i, fel chithau, eisiau edrych i’r dyfodol. Fel chithau, rwy’n credu bod dyfodol i gynhyrchu dur yng Nghymru, yn enwedig ym Mhort Talbot. Mae miloedd o bobl yn fy etholaeth i—gweithwyr dur, contractwyr, gweithwyr y gadwyn gyflenwi, busnesau a'u holl deuluoedd—eisiau atebion i rai cwestiynau am ddyfodol y gwaith a'r camau yr ydym ni’n mynd i’w cymryd i sicrhau hynny. Rydym ni wedi clywed geiriau gennych chi a Llywodraeth y DU na fydd unrhyw garreg yn cael ei gadael heb ei throi a bod yr holl ddewisiadau ar y bwrdd. Rwy’n cynnwys yn y sylw hwnnw, felly, ymyrraeth y wladwriaeth. Nid ydym eisiau ei alw’n 'wladoli'—iawn; gadewch i ni ei alw’n 'ymyrraeth y wladwriaeth'. Mae hynny'n iawn gennyf i. Ond rydym ni eisiau cefnogaeth i’r gwaith, ac rydym ni eisiau rhoi digon o amser iddo. Nawr, dywedasoch fod amser ar gyfer datgan diddordeb, ond mae datganiadau o ddiddordeb yn seiliedig ar hyfywedd yn aml ac mae angen amser arnom ni i’r gwaith ddangos hyfywedd a’r potensial y gall y gwaith ei gynnig i unrhyw un sydd â diddordeb mewn prynu'r gwaith. Felly, rwy’n meddwl bod yn rhaid i'r trafodaethau yr ydych chi’n eu cael gyda Tata yn sicrhau y cynigir hyblygrwydd, neu mae'n rhaid i Lywodraeth y DU roi’r cymorth hwnnw er mwyn caniatáu amser i ddatganiad o ddiddordeb gael ei wneud. Ni allwn ei wneud nawr, a dyna fy mhryder. Ni allwch chi wneud datganiad o ddiddordeb mewn chwe wythnos. Mae angen i chi fod yn ymwybodol o hyfywedd, potensial y gwaith, mae angen i chi wneud y diwydrwydd dyladwy, ac, os oes rhywun yn dod i mewn nawr, yna nid yw’r amser hwnnw’n ddigon da.

There’s clearly a time for both Governments to work together as one, to unite. The Welsh Government and the UK Government need to be in unison on this. I hope that if the UK Government doesn’t take the lead—and I’ve got to be honest, my faith has not been convinced yet in the UK Government—I would want the Welsh Government to take the lead on this to ensure that the steel industry actually survives here in Wales.

Mae'n amlwg yn amser i’r ddwy Lywodraeth weithio gyda'i gilydd fel un, i uno. Mae angen i Lywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU fod yn unsain ar hyn. Rwy’n gobeithio os bydd Llywodraeth y DU yn arwain—ac mae'n rhaid i mi fod yn onest, nid yw fy fydd yn Llywodraeth y DU wedi ei hargyhoeddi eto—byddwn eisiau i Lywodraeth Cymru arwain ar hyn er mwyn sicrhau bod y diwydiant dur yn goroesi yma yng Nghymru.

First Minister, I have got many questions for you. Some have already been answered and asked, so I’ll try to avoid repeating and duplicating those, Llywydd. But I want to praise the steelworkers first. Those who know the Port Talbot plant know the works and know the production levels in those works. Those steelworkers have committed themselves above and beyond normal working practices to demonstrate the viability and the operation that works. We need to do something because they deserve our support. They deserve this Welsh Government actually taking action to ensure that steel continues, not just in Port Talbot, although it is the main focus, but across Wales. Because, as has been rightly pointed out, Newport, Shotton, Trostre are all in this—and the Orb in Newport. We can’t forget that either, because that’s part of Tata steel. Can I also thank, before I go on, the leaders of the other parties? Because the support is important across party for this industry, for the sector and for the communities that will be affected by this decision.

Brif Weinidog, mae gennyf lawer o gwestiynau i chi. Mae rhai wedi eu hateb a’u gofyn eisoes, felly byddaf yn ceisio osgoi ailadrodd y rheini, Lywydd. Ond rwy’n awyddus i ganmol y gweithwyr dur yn gyntaf. Mae'r rhai sy'n adnabod ffatri Port Talbot yn adnabod y gwaith ac yn ymwybodol o’r lefelau cynhyrchu yn y gwaith hwnnw. Mae’r gweithwyr dur hynny wedi ymrwymo eu hunain y tu hwnt i arferion gwaith arferol i ddangos yr hyfywedd a’r gweithrediad sy'n gweithio. Mae angen i ni wneud rhywbeth gan eu bod yn haeddu ein cefnogaeth. Maen nhw’n haeddu i’r Llywodraeth Cymru hon gymryd camau i sicrhau bod dur yn parhau, nid yn unig ym Mhort Talbot, er mai dyna’r prif bwyslais, ond ledled Cymru. Oherwydd, fel y nodwyd yn gywir eisoes, mae Casnewydd, Shotton, Trostre i gyd yn rhan o hyn—a'r Orb yng Nghasnewydd. Ni allwn anghofio hwnnw ychwaith, gan fod hwnnw’n rhan o Tata Steel. A gaf i hefyd ddiolch, cyn i mi barhau, i arweinwyr y pleidiau eraill? Oherwydd mae cefnogaeth ar draws y pleidiau yn bwysig i’r diwydiant hwn, i’r sector ac i’r cymunedau a fydd yn cael eu heffeithio gan y penderfyniad hwn.

First Minister, you’ve had discussions with Tata. I think it’s important that you keep in discussions with Tata, but can you tell me the flexibilities that Tata are talking about in this timescale? They’ve indicated it’s six weeks, from what I understand, but is there flexibility in their discussions to extend that and not do a cut-off point and not say in six weeks’ time, ‘We are closing’? That’s crucial, not just for Port Talbot, but, as you pointed out, the six-month order list for Shotton is going to be crucial in that aspect. So, is there discussion on flexibility?

Brif Weinidog, rydych chi wedi cael trafodaethau gyda Tata. Rwy'n credu ei bod yn bwysig eich bod yn parhau i drafod gyda Tata, ond a allwch chi ddweud wrthyf am yr hyblygrwydd y mae Tata yn siarad amdano yn yr amserlen hon? Maen nhw wedi nodi mai chwe wythnos yw'r cyfnod, o'r hyn rwy’n ei ddeall, ond a oes hyblygrwydd yn eu trafodaethau i ymestyn hynny a pheidio â phennu torbwynt a pheidio â dweud ymhen chwe wythnos, 'Rydym ni’n cau'? Mae hynny'n hanfodol, nid yn unig i Bort Talbot, ond, fel y nodwyd gennych, mae'r rhestr archebion chwe mis ar gyfer Shotton yn mynd i fod yn hanfodol yn hynny o beth. Felly, a oes trafodaeth ar hyblygrwydd?

You also talked about the package that you put forward to Tata. Did you ever have a response from Tata about that package, and is there flexibility in that package? You mentioned today £60 million that was put on the table. Is that flexible? Is there a possibility of more? Could we look at other projects, such as the power plant—because I don’t think you mentioned that possibility—and flexibility in joint ventures for the power plant at Port Talbot, which would make it, again, attractive to a potential buyer?

Soniasoch hefyd am y pecyn a gyflwynwyd gennych i Tata. A gawsoch chi ymateb gan Tata am y pecyn hwnnw, ac a oes hyblygrwydd yn y pecyn hwnnw? Soniasoch heddiw am y £60 miliwn a roddwyd ar y bwrdd. A yw hwnnw'n hyblyg? A oes posibilrwydd o fwy? A allem ni edrych ar brosiectau eraill, fel yr orsaf bŵer—oherwydd nid wyf yn credu i chi grybwyll y posibilrwydd hwnnw—a hyblygrwydd mewn mentrau ar y cyd ar gyfer yr orsaf bŵer ym Mhort Talbot, a fyddai'n ei wneud, unwaith eto, yn ddeniadol i ddarpar brynwr?

Now, I want to ask a couple of points regarding the joint funding of UK Government. What discussions have you had with UK Government about state intervention, and will the Welsh Government be part and parcel, beyond the package that you’ve talked about? Is there a possibility, beyond that package, to get involved in the state intervention of the industry?

Nawr, hoffwn ofyn un neu ddau o bwyntiau am gyllid ar y cyd Llywodraeth y DU. Pa drafodaethau ydych chi wedi eu cael gyda Llywodraeth y DU ynghylch ymyrraeth y wladwriaeth, ac a fydd Llywodraeth Cymru yn rhan o hyn, y tu hwnt i'r pecyn yr ydych chi wedi sôn amdano? A oes posibilrwydd, y tu hwnt i'r pecyn hwnnw, i gymryd rhan yn ymyrraeth y wladwriaeth yn y diwydiant?

What actions have the Welsh Government taken to address the issues in the EU? We all know that cheap imports have been highlighted by many people, including workers at Port Talbot. Have you had discussions with the EU, yourselves, as a Welsh Government? What discussions have you had with the UK Government? You quite rightly pointed out that they are blocking the lower rate duties. I wouldn’t give them credit for looking at anything. They’ve actually blocked lower rate duties, and they need to change tack on that and they need to start actually putting duties at a reasonable level that make the industry competitive with the Chinese imports and Russian imports. Will you demand a place at the Council of Ministers whenever steel is being discussed in Europe? Because, at the moment, it seems—and I’m going to be blunt, I have no faith in Sajid Javid because his comments in the past have actually shown his lack of understanding of steel, full stop. Will you demand a place at that table, so that we can have someone who knows the steel industry going out to Europe to discuss those things?

Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru wedi eu cymryd i fynd i'r afael â'r materion yn yr UE? Rydym ni i gyd yn gwybod bod mewnforion rhad wedi eu hamlygu gan lawer o bobl, gan gynnwys gweithwyr ym Mhort Talbot. A ydych chi wedi cael trafodaethau gyda'r UE, eich hunain, fel Llywodraeth Cymru? Pa drafodaethau ydych chi wedi eu cael gyda Llywodraeth y DU? Fe wnaethoch nodi yn gwbl gywir y ffaith eu bod yn rhwystro'r dyletswyddau cyfradd is. Ni fyddwn yn rhoi clod iddyn nhw am edrych ar unrhyw beth. Maen nhw wedi rhwystro dyletswyddau cyfradd is, ac mae angen iddyn nhw newid tac ar hynny ac mae angen iddyn nhw ddechrau gosod dyletswyddau ar lefel resymol sy'n gwneud y diwydiant yn gystadleuol gyda'r mewnforion o Tsieina a mewnforion o Rwsia. A wnewch chi fynnu cael lle ar Gyngor y Gweinidogion pa bryd bynnag y bydd dur yn cael ei drafod yn Ewrop? Oherwydd, ar hyn o bryd, mae'n ymddangos—ac rwy’n mynd i fod yn blaen, nid oes gennyf unrhyw ffydd yn Sajid Javid gan fod ei sylwadau yn y gorffennol wedi dangos ei ddiffyg dealltwriaeth llwyr o ddur. A wnewch chi fynnu cael lle wrth y bwrdd hwnnw, fel y gallwn gael rhywun sy'n adnabod y diwydiant dur yn mynd allan i Ewrop i drafod y pethau hynny?

Will you also seek to ensure that Tata act as a responsible seller? I have deep concern over the current situation with regard to the order books and the procurement of products. I think we need to ensure that those now are handled in Wales for Wales. At the moment, I understand that it’s in joint position with the Dutch plant. We need to make sure that that separation occurs, so that we can demonstrate that Wales is a profitable opportunity. Steelworkers have actually told me that the stockyards are being diminished and depleted. Again, I’ve great concern over that because, if the stockyards are being depleted, the production levels will go down. We can’t allow that to happen because, the blast furnaces, once they’ve gone cold, that’s an end to them, full stop. We need to ensure that those blast furnaces keep operating. So, will you ensure that Tata act responsibly in all aspects of their business, and don’t just simply do it by stealth, which I fear is the position they’re leaving us?

A wnewch chi hefyd geisio sicrhau bod Tata yn gweithredu fel gwerthwr cyfrifol? Mae gennyf bryder dwys am y sefyllfa bresennol o ran y llyfrau archebion a chaffael cynhyrchion. Rwy'n credu bod angen i ni sicrhau nawr ein bod yn ymdrin â'r rheini yng Nghymru ar gyfer Cymru. Ar hyn o bryd, rwy’n deall ei fod yn safle ar y cyd â'r gwaith yn yr Iseldiroedd. Mae angen i ni wneud yn siŵr bod y gwahaniad hwnnw’n digwydd, fel y gallwn ddangos bod Cymru yn gyfle proffidiol. Mae gweithwyr dur wedi dweud wrthyf fod yr ierdydd stoc yn cael eu lleihau a’u disbyddu. Unwaith eto, mae gen i bryder mawr ynghylch hynny oherwydd, os yw’r ierdydd stoc yn cael eu disbyddu, bydd y lefelau cynhyrchu yn gostwng. Ni allwn adael i hynny ddigwydd oherwydd, y ffwrneisi chwyth, unwaith y byddant wedi mynd yn oer, dyna ddiwedd arnynt, am byth. Mae angen i ni sicrhau bod y ffwrneisi chwyth hynny’n parhau i weithredu. Felly, a wnewch chi sicrhau bod Tata yn gweithredu’n gyfrifol ym mhob agwedd ar eu busnes, ac nad ydynt yn ei wneud yn llechwraidd, a dyna rwyf yn ofni yw’r sefyllfa y maen nhw’n ein gadael ni ynddi?

You mentioned buyers, First Minister. You mentioned asset stripping, and I will mention the name: Mr Gupta has been highlighted and reported quite a lot in the newspapers and the press. Again, he apparently indicates that he wants to actually put an arc furnace into Port Talbot, which would shut the blast furnaces down, which would take the sinter plant, the stockyards, the concasts, the coke ovens and the BOS plant all out of action—basically, two thirds of the plant going. It was built as an integrated plant. It works as an integrated plant. That would take thousands of jobs, not just in the works, but in the community and in the supply chain and contracts out. So, will you have those discussions to ensure that we don’t get into that position, we don’t see the works being broken up, and we don’t see those thousands of jobs being lost as a consequence of that?

Soniasoch am brynwyr, Brif Weinidog. Soniasoch am stripio asedau, a byddaf yn sôn am yr enw: amlygwyd Mr Gupta ac mae wedi cael cryn dipyn o sylw yn y papurau newydd a’r wasg. Unwaith eto, mae'n debyg ei fod yn awgrymu ei fod eisiau gosod ffwrnais arc ym Mhort Talbot, a fyddai'n cau'r ffwrneisi chwyth i lawr, a fyddai'n rhoi terfyn ar y gwaith sinter, yn yr ierdydd stoc, y concastiau, y ffyrnau golosg a’r gwaith BOS i gyd—cau dwy ran o dair o'r gwaith fwy neu lai. Fe’i hadeiladwyd fel gwaith integredig. Mae'n gweithio fel gwaith integredig. Byddai hynny'n cymryd miloedd o swyddi, nid yn unig yn y gwaith, ond yn y gymuned ac yn y gadwyn gyflenwi a chontractau allanol. Felly, a fyddwch chi’n cael y trafodaethau hynny er mwyn sicrhau nad ydym yn cyrraedd y sefyllfa honno, nad ydym yn gweld y gwaith yn cael ei ddatgymalu, ac nad ydym yn gweld y miloedd o swyddi hynny'n cael eu colli o ganlyniad i hynny?

Finally, First Minister, you’ve got, perhaps, confidence—I don’t have confidence—in the UK Government. I’m being open; I’m being honest. They have taken over two years to actually implement—and, from what I understand, the money still hasn’t come through—the green tax compensation package. Do you really have confidence that they will get their act together and do something for the steel industry? Because, as has been pointed out today, it’s a foundation industry, a strategic industry. Without steel in the UK, and particularly here in Wales, there is going to be a major impact upon manufacturing and the rest of our economy. It is important that my constituents—and they don’t have confidence at this point in time in the Tory Government—have confidence that we are going forward with a future plan in mind. I make no excuses for asking all of these questions, because thousands of people’s livelihoods depend upon the decisions that we take as a Government, both here and in the UK. I can tell people now: I will be no friend to any Government that abandons them. [Applause.]

Yn olaf, Brif Weinidog, mae gennych chi, efallai, hyder—nid oes gennyf i hyder—yn Llywodraeth y DU. Rwy’n bod yn agored; rwy’n bod yn onest. Maen nhw wedi cymryd dros ddwy flynedd i weithredu—ac o'r hyn rwy’n ei ddeall, nid yw'r arian wedi dod drwyddo o hyd—pecyn iawndal y dreth werdd. A oes gennych chi wir hyder y byddant yn trefnu eu hunain ac yn gwneud rhywbeth dros y diwydiant dur? Oherwydd, fel y nodwyd heddiw, mae’n ddiwydiant sylfaenol, yn ddiwydiant strategol. Heb ddur yn y DU, ac yn enwedig yma yng Nghymru, bydd effaith fawr ar weithgynhyrchu a gweddill ein heconomi. Mae'n bwysig bod gan fy etholwyr hyder—ac nid oes ganddyn nhw hyder yn y Llywodraeth Dorïaidd ar hyn o bryd—ein bod ni’n symud ymlaen gyda chynllun â golwg ar gyfer y dyfodol. Nid wyf yn gwneud unrhyw esgusodion am ofyn yr holl gwestiynau hyn, gan fod bywoliaeth miloedd o bobl yn dibynnu ar y penderfyniadau a gymerwn fel Llywodraeth, yma ac yn y DU. Gallaf ddweud wrth bobl nawr: Ni fyddaf yn gyfaill i unrhyw Lywodraeth sy'n troi ei chefn arnyn nhw. [Cymeradwyaeth.]

14:23

Carwyn JonesBywgraffiad BiographyY Prif Weinidog / The First Minister

Can I thank the Member for his comments? I know that he has been present at every opportunity to support those working in his constituency, and those living in his constituency. Whenever I have been in Port Talbot, he has been there, and he and I have had extensive discussions over the past few weeks about Port Talbot itself. So, could I pay tribute to him in that regard?

A gaf i ddiolch i’r Aelod am ei sylwadau? Gwn ei fod wedi bod yn bresennol ar bob cyfle i gefnogi'r rhai sy'n gweithio yn ei etholaeth, a'r rhai sy'n byw yn ei etholaeth. Pryd bynnag yr wyf i wedi bod ym Mhort Talbot, mae wedi bod yno, ac mae ef a minnau wedi cael trafodaethau helaeth dros yr ychydig wythnosau diwethaf am Bort Talbot ei hun. Felly, a gaf i dalu teyrnged iddo yn hynny o beth?

Senedd.tv Fideo Video

I met with Tata Europe just before Christmas. It was at that point that it was indicated to me that there was a turnaround plan—the McKinsey plan, as it’s been suggested. Unfortunately, we know that the Tata board did not accept the turnaround plan. So, it’s at that point that we know that Tata decided that they wished to sell their assets within the UK. He is absolutely right to point out the difficulties of gathering expressions of interest in a very short timescale. Three to four weeks is the timescale that they mentioned to me. It’s an incredibly truncated timetable, not realistic, which is why, of course, I’ve been saying that the UK Government needs to stand ready—and we, of course, would be part of that process—to take over the running of those assets in order, at least, for there to be more time for a buyer to be found. Because the timetable is exceptionally truncated. The thing to emphasise again, as I mentioned earlier on, is that this is not some kind of antiquated industry. Port Talbot has seen investment—hundreds of millions of pounds of investment. It’s a good plant with modern machinery and a skilled workforce. So, in times where the world steel market was more robust than it is at this present moment in time, it would be a plant that would be attractive. It is a question of making sure it’s still there when the steel market picks up—as it will at some point in time; we know that.

Cyfarfûm â Tata Europe ychydig cyn y Nadolig. Ar yr adeg honno yr awgrymwyd i mi bod cynllun gwrthdroad—cynllun McKinsey, fel y’i hawgrymwyd. Yn anffodus, rydym ni’n gwybod na wnaeth bwrdd Tata dderbyn y cynllun gwrthdroad. Felly, ar yr adeg honno yr ydym ni’n gwybod bod Tata wedi penderfynu ei fod yn dymuno gwerthu ei asedau yn y DU. Mae'n gwbl gywir i dynnu sylw at yr anawsterau o gasglu datganiadau o ddiddordeb mewn cyfnod byr iawn. Tair i bedair wythnos yw'r amserlen y gwnaethant ei chrybwyll i mi. Mae'n amserlen hynod o fyr, nad yw’n realistig, a dyna pam, wrth gwrs, yr wyf i wedi bod yn dweud bod angen i Lywodraeth y DU fod yn barod—a byddem ni, wrth gwrs, yn rhan o’r broses honno—i gymryd drosodd y gwaith o redeg yr asedau hynny er mwyn, o leiaf, cael mwy o amser i ddod o hyd i brynwr. Oherwydd mae’r amserlen yn fyr dros ben. Y peth i’w bwysleisio eto, fel y soniais yn gynharach, yw nad yw hwn yn rhyw fath o ddiwydiant hynafol. Mae Port Talbot wedi cael buddsoddiad—cannoedd o filiynau o bunnoedd o fuddsoddiad. Mae'n waith da â pheiriannau modern a gweithlu medrus. Felly, mewn cyfnod pan roedd y farchnad ddur fyd-eang yn fwy cadarn nag y mae ar hyn o bryd, byddai'n waith a fyddai'n ddeniadol. Mae'n gwestiwn o wneud yn siŵr ei fod yn dal i fod yno pan fydd y farchnad dur yn gwella—fel y gwnaiff ar ryw adeg; rydym ni’n gwybod hynny.

With regard to the steelworkers themselves, he has paid tribute to those in his community. He will know that the ‘abbey’, as everyone calls it, has been a source of employment for many in the wider area as well. In the south-west of my own constituency, the village of Cornelly was built to accommodate workers at the steelworks. So, the reach and influence of those works is very wide indeed.

O ran y gweithwyr dur eu hunain, mae wedi talu teyrnged i'r rhai yn ei gymuned. Bydd yn gwybod fod yr 'abaty', fel y mae pawb yn ei alw, wedi bod yn ffynhonnell o gyflogaeth i lawer yn yr ardal ehangach hefyd. Yn ne-orllewin fy etholaeth fy hun, adeiladwyd pentref Corneli ar gyfer gweithwyr yn y gwaith dur. Felly, mae cyrhaeddiad a dylanwad y gwaith hwnnw’n eang iawn yn wir.

In terms of the responses that I've had from Tata, Tata have been aware of the package that was on the table. I think we have to accept that there is a limit to what we can do, and so there needs to be money put in as well by the UK Government. There is no getting away from the fact that, in order for the plants to be seen as attractive to buy, money needs to be on the table from Governments. We accept that. We've already put down that amount of money; we will have to look to see what might be needed in the future, and we’ll do that. That's already on the table, but the UK Government as well, of course, will need to put, from its more substantial resources, money in as well in order to make sure that a sale can take place.

O ran yr ymatebion yr wyf wedi eu cael gan Tata, mae Tata wedi bod yn ymwybodol o'r pecyn a oedd ar y bwrdd. Rwy’n meddwl bod yn rhaid i ni dderbyn bod terfyn i'r hyn y gallwn ei wneud, ac felly mae angen i Lywodraeth y DU gyfrannu arian hefyd. Nid oes modd dianc rhag y ffaith, er mwyn i'r gweithfeydd gael eu hystyried yn ddeniadol i’w prynu, bod angen i arian i fod ar y bwrdd gan Lywodraethau. Rydym ni’n derbyn hynny. Rydym eisoes wedi cynnig y swm hwnnw o arian; bydd yn rhaid i ni edrych i weld beth allai fod ei angen yn y dyfodol, a byddwn yn gwneud hynny. Mae hynny eisoes ar y bwrdd, ond bydd angen i Lywodraeth y DU hefyd, wrth gwrs, gyfrannu arian hefyd, o'i hadnoddau mwy sylweddol, er mwyn gwneud yn siŵr y gellir sicrhau gwerthiant.

There has been extensive correspondence between ourselves and the UK Government, and between ourselves and the EU, in terms of the issue of tariffs, as the Member would expect, when this issue was a live—. I mean, there's extensive correspondence over energy prices going back many years, and, as the Member would expect, there's been correspondence over the issue of tariffs as well and the fact that the tariff barriers are far too low, particularly when compared to other countries and particularly after the news we heard on the weekend, in terms of what China has done.

Bu gohebiaeth helaeth rhyngom ni a Llywodraeth y DU, a rhyngom ni a'r UE, o ran y mater o dariffau, fel y byddai'r Aelod yn ei ddisgwyl, pan roedd y mater hwn yn fyw—. Hynny yw, bu gohebiaeth helaeth ynghylch prisiau ynni ers blynyddoedd lawer, ac, fel y byddai'r Aelod yn ei ddisgwyl, bu gohebiaeth ynghylch y mater o dariffau, yn ogystal â'r ffaith bod y rhwystrau tariff yn llawer rhy isel, yn enwedig o'u cymharu â gwledydd eraill ac yn enwedig ar ôl y newyddion a glywsom dros y penwythnos, o ran yr hyn y mae Tsieina wedi ei wneud.

We want to be as constructive as we can. He is right to say that Tata need to act as a responsible seller. I’ve said that to them, and I've said that publicly, and they have said to me that they understand that their assets in the UK need to be in a state where they can be sold, and that would mean, of course, ensuring that the blast furnaces are still lit. He and I both know that, once blast furnaces cool down, a substantial amount of money has to be invested in order to get them back up and running again that would affect adversely the economics of any purchase, and that is what Tata have said to me, that they will ensure at the very least that what they are offering for sale will be in a state to be sold and, indeed, to be bought. So, I can assure the Member that we will continue to work with the UK Government and with others in order to ensure a future for our steel industry. I cannot imagine a major industrial economy without steel-making capacity, and that is what is staring us in the face here in the UK. It's important, then, that Governments at all levels work together to make sure that what is a strategic industry continues in that way in the future.

Rydym ni eisiau bod mor adeiladol ag y gallwn. Mae'n iawn i ddweud bod angen i Tata weithredu fel gwerthwr cyfrifol. Rwyf wedi dweud hynny wrthynt, ac rwyf wedi dweud hynny’n gyhoeddus, ac maen nhw wedi dweud wrthyf eu bod yn deall bod angen i’w hasedau yn y DU fod mewn cyflwr lle gellir eu gwerthu, a byddai hynny'n golygu, wrth gwrs , sicrhau bod y ffwrneisi chwyth yn dal wedi’u cynnau. Mae ef a minnau’n gwybod, unwaith y bydd ffwrneisi chwyth yn oeri, bod yn rhaid buddsoddi swm sylweddol o arian er mwyn eu gwneud yn weithredol eto a byddai hynny'n effeithio’n andwyol ar economeg unrhyw bryniant, a dyna y mae Tata wedi ei ddweud wrthyf, y byddant yn sicrhau, o leiaf, y bydd yr hyn y maen nhw’n ei gynnig ar werth mewn cyflwr i'w werthu ac, yn wir, i gael ei brynu. Felly, gallaf sicrhau'r Aelod y byddwn yn parhau i weithio gyda Llywodraeth y DU a chydag eraill i sicrhau dyfodol i'n diwydiant dur. Ni allaf ddychmygu economi ddiwydiannol fawr heb allu i gynhyrchu dur, a dyna beth sy'n ein hwynebu yma yn y DU. Mae'n bwysig, felly, bod Llywodraethau ar bob lefel yn gweithio gyda'i gilydd i sicrhau bod yr hyn sy’n ddiwydiant strategol yn parhau felly yn y dyfodol.

14:27

Y Llywydd / The Presiding OfficerBywgraffiad Biography

I call William Graham, as Chair of the Enterprise and Business Committee—William Graham.

Galwaf ar William Graham, fel Cadeirydd y Pwyllgor Menter a Busnes—William Graham.

Senedd.tv Fideo Video

14:27

William GrahamBywgraffiad Biography

Thank you, Presiding Officer, for this chance to consider the critical situation facing the Welsh steel industry. As Chair of the Enterprise and Business Committee, we held a meeting with the industry, the unions and the Minister to address the imminent dangers to steel—and this was a month ago. On behalf of that committee, I wrote to both the Secretary of State for business and the Welsh Secretary calling for urgent action on tariffs to counteract the dumping of Chinese steel on the market. We did note some of the EU measures have been successful. Chinese imports of wire rod fell to virtually zero last year after measures were imposed in 2009 and renewed last year. Inorganic coated steel Chinese imports fell 90 per cent following duties imposed in 2013, and stainless steel flat products again fell by almost 90 per cent following duties calculated under the lesser duty rule. And there are promising signs that measures imposed in January on rebar are starting to have an effect, with imports already reduced. But we also noted, as David Rees pointed out, that Russian steel now has entered the market at five and 10 per cent below even Chinese steel.

Diolch i chi, Lywydd, am y cyfle hwn i ystyried y sefyllfa argyfyngus sy'n wynebu diwydiant dur Cymru. Fel Cadeirydd y Pwyllgor Menter a Busnes, fe wnaethom gynnal cyfarfod â'r diwydiant, yr undebau a'r Gweinidog i fynd i'r afael â'r peryglon a oedd ar fin digwydd i’r diwydiant dur—ac roedd hyn fis yn ôl. Ar ran y pwyllgor hwnnw, ysgrifennais at yr Ysgrifennydd Gwladol dros fusnes ac Ysgrifennydd Cymru yn galw am gamau gweithredu brys ar dariffau i leddfu effeithiau dympio dur o Tsieina ar y farchnad. Fe wnaethom nodi bod rhai o fesurau’r UE wedi bod yn llwyddiannus. Gostyngodd mewnforion o wialen wifr o Tsieina i fwy neu lai sero y llynedd ar ôl i fesurau gael eu gosod yn 2009 a’u hadnewyddu y llynedd. Gostyngodd mewnforion o ddur anorganig wedi’i orchuddio o Tsieina 90 y cant yn dilyn ardollau a osodwyd yn 2013, a bu gostyngiad o bron i 90 y cant i gynhyrchion dur di-staen gwastad eto yn dilyn ardollau a gyfrifir o dan y rheol ardollau llai. Ac mae arwyddion addawol bod mesurau a osodwyd ym mis Ionawr ar fariau dur atgyfnerthu yn dechrau cael effaith, ac mae mewnforion yn gostwng yn barod. Ond roeddem yn nodi hefyd, fel y dywedodd David Rees, bod dur o Rwsia erbyn hyn wedi dod i'r farchnad ar bump a 10 y cant yn is na dur o Tsieina hyd yn oed.

Senedd.tv Fideo Video

So, we highlighted the cost of energy prices to our manufacturers, which the First Minister has already covered, and we felt very strongly there should be a level playing field for producers in Wales. We also would call on the Welsh Government to speed up action on business rates, which were identified as a major factor in the wider financial pressures affecting the industry, and the First Minister has given an exposition already of how difficult that is. We noted, for example, in the plant and machinery, that even the reservoir is taxed, and that sort of facility is just some of the complexity in this.

Felly, gwnaethom dynnu sylw at gost prisiau ynni i'n cynhyrchwyr, ac mae'r Prif Weinidog eisoes wedi ymdrin â hynny, ac roeddem yn teimlo'n gryf iawn y dylai fod chwarae teg i gynhyrchwyr yng Nghymru. Rydym hefyd yn galw ar Lywodraeth Cymru i gyflymu'r broses o weithredu ar ardrethi busnes, a nodwyd fel ffactor pwysig yn y pwysau ariannol ehangach sy'n effeithio ar y diwydiant, ac mae'r Prif Weinidog wedi rhoi esboniad eisoes o ba mor anodd yw hynny. Nodwyd gennym, er enghraifft, o ran offer a pheiriannau, bod hyd yn oed y gronfa yn cael ei threthu, ac nid yw'r math hwnnw o gyfleuster ond yn rhan o'r cymhlethdod yn hyn o beth.

However, when it comes to public sector procurement, the committee felt that we should ensure that contracting authorities in Wales and the rest of the United Kingdom do more to specify that our contracts deliver social benefits. We should do more to make sure that we use the weight of our buying power to support the steel industry, and infrastructure has already been identified. But we noted that, since 2011, of 130 Welsh Government corporate procurement contracts worth more than £0.5 million, only 53 per cent of those have been awarded to Welsh businesses. With Welsh Government capital procurement having awarded 44 contracts worth more than £500,000, just 36 per cent went to Wales-based businesses. The committee felt strongly that the Welsh Government should have published guidance, through its Value Wales division, ensuring the procurement of steel that meets the standards endorsed by the charter for sustainable British steel. At the meeting, we also heard that the Welsh Government was looking into the quality of Welsh steel, and perhaps the First Minister could give an indication of what has happened in that particular respect. We also enquired about the discussions with the United Kingdom Government on the possibility of an application to the European globalisation adjustment fund, and asked the First Minister for an update on that.

Fodd bynnag, pan ddaw i gaffael yn y sector cyhoeddus, teimlai'r pwyllgor y dylem sicrhau bod awdurdodau contractio yng Nghymru a gweddill y Deyrnas Unedig yn gwneud mwy i nodi bod ein contractau yn sicrhau manteision cymdeithasol. Dylem wneud mwy i wneud yn siŵr ein bod yn defnyddio ein holl bŵer prynu i gefnogi'r diwydiant dur, ac mae seilwaith eisoes wedi'i nodi. Ond rydym wedi nodi, er 2011, o 130 o gontractau caffael corfforaethol Llywodraeth Cymru oedd werth mwy na £0.5 miliwn, mai dim ond 53 y cant o'r rheini sydd wedi eu dyfarnu i fusnesau Cymru. Mae adran caffael cyfalaf Llywodraeth Cymru wedi dyfarnu 44 o gontractau gwerth mwy na £500,000, a dim ond 36 y cant o’r rheini aeth i fusnesau sydd wedi eu lleoli yng Nghymru. Teimlai'r pwyllgor yn gryf y dylai Llywodraeth Cymru fod wedi cyhoeddi canllawiau, trwy ei his-adran Gwerth Cymru, i sicrhau ein bod yn caffael dur sy'n bodloni'r safonau a gymeradwywyd gan y siarter ar gyfer dur Prydeinig cynaliadwy. Yn y cyfarfod, clywsom hefyd fod Llywodraeth Cymru yn edrych ar ansawdd dur Cymru, ac efallai y gallai'r Prif Weinidog roi syniad i ni o'r hyn sydd wedi digwydd ynglŷn â hynny yn benodol. Gwnaethom ofyn hefyd am y trafodaethau gyda Llywodraeth y Deyrnas Unedig ynglŷn â’r posibilrwydd o wneud cais i Gronfa Addasu Globaleiddio Ewrop, a gwnaethom ofyn i'r Prif Weinidog am y wybodaeth ddiweddaraf ynglŷn â hynny.

The house will know that the committee is a cross-party committee, and what was absolutely resounding within our remarks was that Welsh steel must remain.

Bydd y senedd yn gwybod bod y pwyllgor yn bwyllgor trawsbleidiol, a’r hyn a oedd yn atseinio'n bendant yn ein sylwadau oedd bod yn rhaid i ddur Cymru barhau.

14:30

Carwyn JonesBywgraffiad BiographyY Prif Weinidog / The First Minister

Could I thank the Member for his comments? It’s correct to say that the amount of successful bids by Welsh businesses for public sector contracts has increased substantially over the years, although it’s true to say that we want to do more. We can’t stipulate that contracts should only go, obviously, to Welsh businesses—either by law or in any other way—but it is important that we’re able to help businesses to understand what is required in order to bid successfully for contracts. We understand, of course, that there is a role here for Welsh Government procurement as well as the much larger UK market.

A gaf i ddiolch i'r Aelod am ei sylwadau? Mae'n gywir i ddweud bod nifer y ceisiadau llwyddiannus gan fusnesau o Gymru am gontractau sector cyhoeddus wedi cynyddu'n sylweddol dros y blynyddoedd, ond mae’n wir i ddweud ein bod yn dymuno gwneud mwy. Ni allwn bennu y dylai contractau fynd i fusnesau o Gymru—yn ôl y gyfraith neu mewn unrhyw ffordd arall, yn amlwg,—ond mae'n bwysig ein bod yn gallu helpu busnesau i ddeall beth sydd ei angen er mwyn iddynt allu gwneud cais llwyddiannus am gontractau. Rydym yn deall, wrth gwrs, fod swyddogaeth yma i adran gaffael Llywodraeth Cymru, yn ogystal â marchnad llawer mwy y DU.

Senedd.tv Fideo Video

The Member has already identified what I’ve said about business rates and about plant and machinery. He is correct in what he says with regard to some of the tariffs that have been imposed at EU level, but they don’t go far enough, that’s the difficulty. The situation is a swiftly changing one; we saw that following the Chinese decision on Saturday. I do emphasise this is not some kind of attack on China, as China is an important trading partner; it’s simply a plea for a level playing field. We know that other countries have put in place measures to protect their strategic industries of steel, of course; we need to make sure that the UK and, indeed, the Dutch Government both support what is needed and what is required in order to make sure that the steel industry has a level playing field here in Wales. I’ll continue to make that point, of course, to the Prime Minister tomorrow and, indeed, in subsequent discussions.

Mae’r Aelod eisoes wedi nodi yr hyn yr wyf wedi ei ddweud am ardrethi busnes ac am offer a pheiriannau. Mae'n gywir yn yr hyn y mae'n ei ddweud o ran rhai o'r tariffau sydd wedi eu gosod ar lefel yr UE, ond nid ydynt yn mynd yn ddigon pell, dyna'r anhawster. Mae'r sefyllfa yn un sy’n newid yn gyflym; gwelsom hynny yn dilyn penderfyniad y Tsieineaid ddydd Sadwrn. Rwyf yn pwysleisio nad yw hyn yn rhyw fath o ymosodiad ar Tsieina, gan fod Tsieina yn bartner masnachu pwysig; apêl ydyw, yn syml, am chwarae teg. Rydym yn gwybod bod gwledydd eraill wedi rhoi mesurau ar waith i ddiogelu eu diwydiannau strategol sef dur, wrth gwrs; mae angen i ninnau wneud yn siŵr bod y DU ac, yn wir, Llywodraeth yr Iseldiroedd yn cefnogi'r hyn sydd ei angen a’r hyn sy’n ofynnol er mwyn gwneud yn siŵr bod y diwydiant dur yn cael chwarae teg yma yng Nghymru. Byddaf yn parhau i wneud y pwynt hwnnw, wrth gwrs, i'r Prif Weinidog yfory ac, yn wir, mewn trafodaethau dilynol.

14:32

Rhun ap IorwerthBywgraffiad Biography

Can I firstly thank the First Minister for responding positively to the requests for a recall of the Assembly and thank the Presiding Officer for ordering that recall? I think it was inconceivable that we would not have reconvened at this time. I should say at the outset that we all here want to see the UK Government do more—do much, much more. But, we’ve reconvened, of course, not just as a means to lobby UK Government, but to hold Welsh Government to account for its actions in responding to the steel crisis.

A gaf i ddiolch yn gyntaf i'r Prif Weinidog am ymateb yn gadarnhaol i'r ceisiadau am ailalw’r Cynulliad a diolch i'r Llywydd am orchymyn yr ailalw hwnnw? Rwy'n credu y byddai wedi bod yn annirnadwy na fyddem wedi ailymgynnull ar yr adeg hon. Dylwn ddweud ar y dechrau ein bod ni i gyd yma eisiau gweld Llywodraeth y DU yn gwneud mwy—gwneud llawer, llawer mwy. Ond, rydym wedi ailymgynnull, wrth gwrs, nid yn unig fel modd o lobïo Llywodraeth y DU, ond i ddwyn Llywodraeth Cymru i gyfrif am ei gweithredoedd wrth ymateb i'r argyfwng dur.

Senedd.tv Fideo Video

Ministers, as I have, have regularly worn their ‘Save our Steel’ badges, since the onset of the current crisis, and saving our steel is something that all of us here are passionate about, but I’d remind Ministers that, making a public statement like that, asking for steel to be saved, can’t be a substitute for action. Welsh Government is not a pressure group in all this. Welsh Government is in a privileged position of being able to help forge the strategy, to lead the strategy, that can give steel a future, and Welsh Government should be very clear, not only in calling for UK Government action, but in spelling out exactly the kind of UK Government action that’s needed and how Welsh Government itself is ready to feed into that strategy in every way possible. A UK without a steel industry is something that isn’t worth thinking about, but there is added incentive, surely, for Welsh Government in seeking to show strategic leadership on the needs of steel in Wales, because to lose the steel industry here would be catastrophic—not only for the individuals directly affected, for the workers, their families and their communities, but for the Welsh economy as a whole. Wales is the most heavily dependent nation in Europe on the steel industry, and to lose steel for Wales would be like the UK losing its car industry three times over. That’s why we have needed a proactive Welsh Government and not a reactive one.

Weinidogion, gan fy mod, yn rheolaidd wedi gwisgo eu bathodynnau 'Achubwch ein Dur', ers dechrau’r argyfwng presennol, ac mae achub ein dur yn rhywbeth y mae pob un ohonom yma yn angerddol drosto, ond byddwn i'n atgoffa’r Gweinidogion, na all gwneud datganiad cyhoeddus o'r fath, yn gofyn am i ddur gael ei achub, gymryd lle camau gweithredu. Nid grŵp pwyso yw Llywodraeth Cymru yn hyn i gyd. Mae Llywodraeth Cymru mewn sefyllfa freintiedig o allu helpu i lunio’r strategaeth, i arwain y strategaeth, a all roi dyfodol i ddur, a dylai Llywodraeth Cymru fod yn glir iawn, nid yn unig wrth alw am gamau gweithredu gan Lywodraeth y DU, ond o ran egluro yn union y math o gamau y mae angen i Lywodraeth y DU eu cymryd a sut mae Llywodraeth Cymru ei hun yn barod i gyfrannu at y strategaeth honno ym mhob ffordd bosibl. Mae DU heb ddiwydiant dur yn rhywbeth nad yw'n werth meddwl amdano, ond mae cymhelliant ychwanegol, yn sicr, i Lywodraeth Cymru wrth geisio dangos arweinyddiaeth strategol ar anghenion dur yng Nghymru, oherwydd byddai colli'r diwydiant dur yma yn drychinebus—nid yn unig i’r unigolion yr effeithir arnynt yn uniongyrchol, y gweithwyr, eu teuluoedd a'u cymunedau, ond ar gyfer economi Cymru gyfan. Cymru yw'r wlad sydd fwyaf dibynnol ar y diwydiant dur yn Ewrop, a byddai colli dur i Gymru fel y DU yn colli ei diwydiant ceir dair gwaith drosodd. Dyna pam mae arnom angen Llywodraeth Cymru ragweithiol ac nid adweithiol.

I’ll ask a number of questions to the First Minister. Looking forward, of course, is what is important now, but it is important also, I think, to revisit Government actions in the period leading up to where we are today. Firstly, whilst I’ve certainly regularly supported moves taken in light of the job losses announcement in January to respond to that situation in terms of seeking reskilling, and so on, and some of the announcements that have been made today in relation to enterprise zones and business rates, can the First Minister explain also what parallel work has been ongoing since January on the more strategic work of securing the industry’s very existence? Welsh Government knew since Christmas that the writing was on the wall, according to the ‘Financial Times’. Can I ask what detailed assessments did the First Minister order to be made, around Christmas perhaps, of the potential impact on the Welsh economy of the various options being sought by Tata?

Rwyf am ofyn nifer o gwestiynau i'r Prif Weinidog. Edrych i’r dyfodol, wrth gwrs, sy’n bwysig nawr, ond mae'n bwysig hefyd, rwy’n meddwl, edrych eto ar weithredoedd y Llywodraeth yn y cyfnod yn arwain at y sefyllfa yr ydym ynddi heddiw. Yn gyntaf, er fy mod i yn sicr, yn rheolaidd, wedi cefnogi camau a gymerwyd yn sgil y cyhoeddiad am golli swyddi ym mis Ionawr i ymateb i'r sefyllfa honno o ran ceisio dysgu sgiliau newydd i’r gweithlu, ac yn y blaen, a rhai o'r cyhoeddiadau sydd wedi eu gwneud heddiw ynglŷn â pharthau menter ac ardrethi busnes, a all y Prif Weinidog egluro hefyd pa waith cyfochrog sydd wedi ei wneud ers mis Ionawr ar y gwaith mwy strategol o sicrhau bodolaeth y diwydiant? Roedd Llywodraeth Cymru yn gwybod ers y Nadolig fod yr ysgrifen ar y mur, yn ôl y 'Financial Times'. A gaf i ofyn pa asesiadau manwl y gwnaeth y Prif Weinidog orchymyn iddynt gael eu cynnal, o gwmpas y Nadolig efallai, o'r effaith bosibl ar economi Cymru gan y gwahanol ddewisiadau yr oedd Tata yn eu ceisio?

On the issue of tariffs, the First Minister was critical of UK Government on radio this morning; he’s been critical again this afternoon for blocking higher tariffs on Chinese steel imports. I must disagree with him, though, that this is not something we found out about at the weekend. Can I ask what formal representations Welsh Government made to UK Ministers at the time of the European-level deliberations about the risk of blocking tariffs on Chinese steel?

Ar fater y tariffau, roedd y Prif Weinidog yn feirniadol o Lywodraeth y DU ar y radio y bore yma; mae ef wedi bod yn feirniadol eto y prynhawn yma am flocio tariffau uwch ar fewnforion dur o Tsieina. Mae'n rhaid i mi anghytuno ag ef, fodd bynnag, nad yw hyn yn rhywbeth y daethom i wybod amdano ar y penwythnos. A gaf i ofyn pa sylwadau ffurfiol a wnaed gan Lywodraeth Cymru i Weinidogion y DU ar adeg y trafodaethau ar lefel Ewrop am y risg o flocio tariffau ar ddur o Tsieina?

Can I ask what is the financial package available from Welsh Government, if not in pounds and pence at this stage, perhaps for valid commercial reasons, then perhaps the First Minister can tell us in terms of the purpose of that financial package, and how it fits in with what Welsh Government wants from UK Government? The First Minister said in his statement this afternoon that Welsh Government is willing to contribute from its resources the money they had previously pledged in support of a turnaround. Has the First Minister considered perhaps that it’s time to reassess the scale of that financial contribution, in light of the increased seriousness of the situation that we find ourselves in, perhaps reprioritising expenditure or current expenditure plans? Can I also ask what scale of contribution you have calculated you are seeking from UK Government in order to make your strategic proposals for the future of steel in Wales workable?

A gaf i ofyn beth yw'r pecyn ariannol sydd ar gael gan Lywodraeth Cymru, os nad mewn punnoedd a cheiniogau ar y cam hwn, efallai am resymau masnachol dilys, yna efallai y gall y Prif Weinidog ddweud wrthym am ddiben y pecyn ariannol hwnnw, a sut y mae'n cyd-fynd â'r hyn y mae Llywodraeth Cymru ei eisiau gan Lywodraeth y DU? Dywedodd y Prif Weinidog yn ei ddatganiad y prynhawn yma fod Llywodraeth Cymru yn barod i gyfrannu o'i hadnoddau yr arian yr addawodd yn flaenorol i gefnogi’r gwaith o wrthdroi’r sefyllfa. A yw'r Prif Weinidog efallai wedi ystyried ei bod yn amser i ailasesu maint y cyfraniad ariannol hwnnw, o ystyried difrifoldeb cynyddol y sefyllfa yr ydym yn canfod ein hunain ynddi, efallai ailflaenoriaethu gwariant neu’r cynlluniau gwariant cyfredol? A gaf i ofyn hefyd faint o gyfraniad yr ydych chi wedi’i gyfrifo i’w geisio gan Lywodraeth y DU er mwyn gwneud eich cynigion strategol ar gyfer dyfodol dur yng Nghymru yn ymarferol?

Now, the First Minister said this morning that Wales has only limited funds—true, of course—but he also said in an article in the ‘Independent’ a few days ago, ‘We cannot nationalise even if we had the resources and powers to do it’. Now, I’m not joining some ideological drive for permanent nationalisation—I’m looking for practical measures to get us through this crisis—but the Labour shadow chancellor said yesterday, ‘If we have to nationalise in the short term, fine.’ Even Sajid Javid for the UK Government, as an ideological opponent of intervention, said he didn’t want to rule it out. Can the First Minister perhaps explain why he seemed in that article unwilling to commit to doing whatever it takes, even if it is the last roll of the dice?

Nawr, dywedodd y Prif Weinidog y bore yma mai cronfeydd cyfyngedig yn unig sydd gan Gymru—mae hyn yn wir, wrth gwrs—ond dywedodd hefyd mewn erthygl yn yr 'Independent' ychydig ddiwrnodau yn ôl na allwn wladoli hyd yn oed os byddai gennym yr adnoddau a'r pwerau i wneud hynny. Nawr, nid wyf yn ymuno â rhyw ymgyrch ideolegol dros wladoli parhaol—rwy’n chwilio am fesurau ymarferol i'n cael ni drwy'r argyfwng—ond dywedodd canghellor yr wrthblaid ddoe, os bydd yn rhaid i ni wladoli yn y tymor byr, mae hynny’n iawn. Dywedodd Sajid Javid hyd yn oed, ar ran Lywodraeth y DU, fel gwrthwynebydd ideolegol i ymyrraeth, nad oedd am ei ddiystyru. A all y Prif Weinidog efallai esbonio pam yr oedd yn ymddangos yn yr erthygl honno ei fod yn amharod i ymrwymo i wneud beth bynnag sydd ei angen, hyd yn oed os mai hwnnw yw’r cyfle olaf?

Now, we have put forward our ideas. I’m sure they’re not perfect; I’m sure that some proposals we have made raise further questions that need answering. But we have worked diligently with those in the industry in Wales and the UK and further afield, with economists, with unions, because we believe passionately in seeking a future for steel. Will the First Minister commit to engaging genuinely with us and other parties in pursuing solutions?

Nawr, rydym wedi cyflwyno ein syniadau. Rwy'n siŵr nad ydyn nhw'n berffaith; Rwy'n siŵr bod rhai cynigion a wnaed gennym yn codi cwestiynau pellach y mae angen eu hateb. Ond rydym wedi gweithio'n ddiwyd gyda'r rhai hynny yn y diwydiant yng Nghymru ac yn y DU a thu hwnt, gydag economegwyr, gydag undebau, oherwydd ein bod yn angerddol dros geisio canfod dyfodol ar gyfer dur. A wnaiff y Prif Weinidog ymrwymo i ymgysylltu’n wirioneddol â ni a phartïon eraill wrth fynd ar drywydd atebion?

Finally, the First Minister also said in that ‘Independent’ article that he wanted boldness from the UK Government, and we’ve heard the Member for Aberavon saying today that he has little confidence in the actions coming from UK Government. We also require boldness from Welsh Government. I’m not entirely sure that we have yet a clear strategy spelt out by Welsh Government. Our workforce, our communities, our steel industry, our entire economy needs it; what is that bold plan that we can now expect? Our steel industry deserves no less.

Yn olaf, dywedodd y Prif Weinidog hefyd yn yr erthygl honno yn yr 'Independent' ei fod am i Lywodraeth y DU fod yn feiddgar, ac rydym wedi clywed yr Aelod dros Aberafan yn dweud mai ychydig iawn o hyder sydd ganddo yn y camau gweithredu sy’n dod gan Lywodraeth y DU. Rydym hefyd yn gofyn am feiddgarwch gan Lywodraeth Cymru. Nid wyf yn hollol siŵr bod gennym strategaeth glir wedi ei nodi’n fanwl gan Lywodraeth Cymru hyd yn hyn. Mae ar ein gweithlu, ein cymunedau, ein diwydiant dur, ein heconomi gyfan angen hynny; beth yw’r cynllun beiddgar hwnnw y gallwn ei ddisgwyl bellach? Nid yw ein diwydiant dur yn haeddu dim llai na hynny.

14:39

Y Llywydd / The Presiding OfficerBywgraffiad Biography

Before I ask the First Minister to respond, can I remind Members to turn their mobile phones off? That’s also members of the public in the public gallery, please, because it does interfere with the broadcasting system. Thank you. Sorry, First Minister.

Cyn imi ofyn i'r Prif Weinidog i ymateb, a gaf i atgoffa’r Aelodau i ddiffodd eu ffonau symudol? A hefyd aelodau o'r cyhoedd yn yr oriel gyhoeddus, os gwelwch yn dda, oherwydd eu bod yn amharu ar y system ddarlledu. Diolch. Mae'n ddrwg gennyf, Brif Weinidog.

Senedd.tv Fideo Video

14:39

Carwyn JonesBywgraffiad BiographyY Prif Weinidog / The First Minister

Could I thank the Member for his comments? If I could seek to respond to his first question by saying that the discussions that we had with Tata before Christmas identified the difficulties that Tata were experiencing and, at that point, they wished to move forward with the McKinsey report. We worked with them and, indeed, corresponded with both the UK Government and the EU in order to facilitate that outcome. After Christmas, it’s clear that the situation changed—that the Tata board obviously did not want to proceed with the McKinsey report and, at that point, decided to offer the assets up for sale. Sale was not an option before Christmas; it was something, at that stage, that they were strongly against. But that did change as a result of the comments that the Community union made to them—I have no doubt about that—and the comments that we made to them that it was not a question of fix or close, as it was put to me, it was fix or, if not, give the opportunity to sell. That’s exactly where we find ourselves at the moment, although there are still challenges, as we know, in terms of that option.

A gaf i ddiolch i'r Aelod am ei sylwadau? Os caf geisio ymateb i'w gwestiwn cyntaf drwy ddweud bod y trafodaethau a gawsom gyda Tata cyn y Nadolig wedi nodi’r anawsterau yr oedd Tata yn eu profi ac, ar y pwynt hwnnw, roeddynt yn dymuno symud ymlaen gydag adroddiad McKinsey. Fe wnaethom weithio gyda nhw ac, yn wir, gwnaethom ohebu gyda Llywodraeth y DU a'r UE er mwyn hwyluso’r canlyniad hwnnw. Ar ôl y Nadolig, mae'n amlwg bod y sefyllfa wedi newid—nad oedd bwrdd Tata, yn amlwg, yn awyddus i fwrw ymlaen ag adroddiad McKinsey ac, ar yr adeg honno, gwnaethant benderfynu rhoi yr asedau ar werth. Nid oedd gwerthu yn ddewis cyn y Nadolig; roedd yn rhywbeth, bryd hynny, yr oeddent yn gryf yn ei erbyn. Ond newidiodd hynny yn sgil y sylwadau a wnaed iddynt gan undeb Community—nid oes gennyf amheuaeth am hynny—a'r sylwadau y gwnaethom ni eu nodi wrthynt nad oedd yn fater o ddatrys neu gau, fel y dywedwyd wrthyf i, roedd yn ddatrys neu, os nad hynny, rhoi'r cyfle i werthu. Dyna'n union lle yr ydym yn canfod ein hunain ar hyn o bryd, er bod heriau o hyd, fel y gwyddom, o ran y dewis hwnnw.

Senedd.tv Fideo Video

I did tell the Chamber what the financial package was, so I’ll repeat it for the Member. It’s in excess of £60 million: a £30 million loan, £30 million for environmental improvements for various projects and up to €2 million for skills and training. That package remains on the table. We will of course revisit what might need to be done as part of a package in the future.

Dywedais wrth y Siambr beth oedd y pecyn ariannol, felly gwnaf ei ailadrodd ar gyfer yr Aelod. Mae'n fwy na £60 miliwn: benthyciad o £30 miliwn, £30 miliwn ar gyfer gwelliannau amgylcheddol ar gyfer prosiectau amrywiol a hyd at €2 filiwn ar gyfer sgiliau a hyfforddiant. Mae’r pecyn hwnnw yn parhau i fod ar y bwrdd. Byddwn wrth gwrs yn ailedrych ar yr hyn y gallai fod angen ei wneud yn rhan o becyn yn y dyfodol.

He asked what is the estimate of how much money it would take in effect. We’re talking many hundreds of millions. If you take on board the liabilities as well then it goes beyond that. The pension issue is significant, the UK Government would need to deal with that, and, of course, the environmental situation is also significant. But I don’t really follow that Tata would hand over their assets in the UK to whichever level of Government and also give a cheque of £1 billion on top of that. I think that’s difficult to see, although I know it’s been advocated by some, and it is correct to say that there is a substantial environmental liability if steel making doesn’t continue. Of course, if it continues, then that liability doesn’t crystallise.

Gofynnodd beth yw'r amcangyfrif o faint o arian y byddai ei angen mewn gwirionedd. Rydym yn siarad am lawer o gannoedd o filiynau. Os ydych yn ystyried y rhwymedigaethau yn ogystal, yna mae'n mynd y tu hwnt i hynny. Mae mater y pensiynau yn sylweddol, byddai angen i Lywodraeth y DU ymdrin â hynny, ac, wrth gwrs, mae'r sefyllfa amgylcheddol hefyd yn sylweddol. Ond nid wyf i wir yn credu y byddai Tata yn cyflwyno eu hasedau i’r DU i ba bynnag lefel o’r Llywodraeth a hefyd rhoi siec o £1 biliwn ar ben hynny. Rwy'n credu ei bod yn anodd gweld hynny, er fy mod yn gwybod ei fod wedi’i argymell gan rai, ac mae'n gywir i ddweud bod yna atebolrwydd amgylcheddol sylweddol os nad yw gwneud dur yn parhau. Wrth gwrs, os bydd yn parhau, yna nid yw’r atebolrwydd hwnnw yn codi.

In terms of what we are doing as a Government, we know that the kind of sums we’re talking about here are beyond our resources as a Government, especially as we can’t borrow money and we can’t raise money. As I’ve said before, this is a UK strategic industry: it needs a UK approach. There are some plants in England as well—we should remember that—that are involved in the current process. That’s not to say, of course, that we would not reconsider what kind of finances would need to be put on the table in the future. Clearly, that has to be kept under review, although I’ve already told the Chamber what we have in reserves. We could not spend all our reserves on one thing and then have nothing for the next financial year. Clearly, Members will understand that that is the case.

O ran yr hyn yr ydym yn ei wneud fel Llywodraeth, rydym yn gwybod bod y math o symiau yr ydym yn sôn amdanynt yn y fan yma y tu hwnt i'n hadnoddau ni fel Llywodraeth, yn enwedig gan na chawn fenthyg arian ac na chawn godi arian. Fel yr wyf wedi ei ddweud o'r blaen, mae hwn yn ddiwydiant strategol i’r DU: mae angen dull y DU. Mae rhai gweithfeydd yn Lloegr yn ogystal—dylem gofio hynny—sydd yn rhan o'r broses bresennol. Nid yw hynny'n golygu dweud, wrth gwrs, na fyddem yn ailystyried pa fath o gyllid y byddai angen ei roi ar y bwrdd yn y dyfodol. Yn amlwg, mae'n rhaid parhau i adolygu hynny, ond rwyf eisoes wedi dweud wrth y Siambr faint sydd gennym mewn cronfeydd wrth gefn. Ni allem wario ein holl gronfeydd wrth gefn ar un peth ac wedyn heb fod â dim ar gyfer y flwyddyn ariannol nesaf. Yn amlwg, bydd yr Aelodau'n deall mai dyna'r gwir amdani.

What then is the plan? I’ve already identified the way forward as far as I am concerned as First Minister: we need to deal with tariffs and we need to deal with energy prices. No matter what we do, we cannot influence energy prices; that is for the UK Government and it is the same for tariffs. And also, of course, a commitment—. He asked me about nationalisation. I was sure he was being mischievous when he said this. What I’ve said is the Welsh Government can’t nationalise, we haven’t got the powers or the money to do it. Well, the UK Government does. If it means taking the plants into public ownership, certainly for the time being, of course, I’d be supportive of that—I’ve said that already in the Chamber today—particularly to give the industry a chance to recover in the future. But the resources lie in the hands of the UK Government.

Beth felly yw'r cynllun? Rwyf eisoes wedi nodi y ffordd ymlaen cyn belled ag yr wyf i fel Prif Weinidog yn y cwestiwn: mae angen i ni ymdrin â thariffau ac mae angen i ni ymdrin â phrisiau ynni. Beth bynnag yr ydym yn ei wneud, ni allwn ddylanwadu ar brisiau ynni; mater i Lywodraeth y DU yw hwnnw ac mae hynny’n wir am dariffau hefyd. A hefyd, wrth gwrs, ymrwymiad—. Gofynnodd imi am wladoli. Roeddwn yn siwr ei fod yn bod yn ddireidus pan ddywedodd hyn. Yr hyn yr wyf wedi ei ddweud yw na all Llywodraeth Cymru wladoli, nid oes gennym y pwerau na’r arian i wneud hynny. Wel, mae gan Lywodraeth y DU. Os yw’n golygu cymryd y gweithfeydd i berchnogaeth gyhoeddus, yn sicr am y tro, wrth gwrs, byddwn i'n cefnogi hynny—rwyf wedi dweud hynny eisoes yn y Siambr heddiw—yn arbennig i roi cyfle i’r diwydiant adfer yn y dyfodol. Ond mae'r adnoddau yn nwylo Llywodraeth y DU.

We are not a pressure group—he’s right—we are not bystanders here, we are part of the process, but it’s not realistic to think that we have the resources purely in Wales to take over the Tata assets in Wales, together with the liabilities that are attached to them. There needs to be work by us, true. There needs to be work by the UK Government in terms of lessening some of those liabilities and, of course, work in terms of finding a buyer in the future.

Nid grŵp pwyso ydym ni—mae e’n iawn—nid ydym yn gallu sefyll o'r neilltu yma, rydym yn rhan o'r broses, ond nid yw'n realistig i feddwl bod gennym yr adnoddau yng Nghymru yn unig i gymryd drosodd asedau Tata yng Nghymru, ynghyd â'r rhwymedigaethau sydd ynghlwm wrthynt. Mae angen gwaith gennym ni, mae'n wir. Mae angen gwaith gan Lywodraeth y DU o ran lleihau rhai o'r rhwymedigaethau hynny ac, wrth gwrs, gwaith o ran dod o hyd i brynwr yn y dyfodol.

14:44

Peter BlackBywgraffiad Biography

Can I reflect the words of previous Members in saying that it’s inconceivable that the steel industry should disappear from the United Kingdom economy; in terms of the region I represent in South Wales West, that we need to keep the Port Talbot works as a going concern; and that if it involves the UK Government, working with the Welsh Government, taking a stake in that to make that happen or even taking over the entire plant so as to make that happen in the short term, then I think that is something that needs to be actively considered? I think that we need a far greater level of action from the UK Government, in particular, in terms of how they will be approaching this, because, so far, all we have seen are words and very little action, and I’m very concerned indeed by the way that UK Ministers appear to be approaching this particular issue.

A gaf i adlewyrchu geiriau Aelodau blaenorol gan ddweud ei bod yn annirnadol y byddai'r diwydiant dur yn diflannu o economi'r Deyrnas Unedig; o ran y rhanbarth yr wyf i yn ei gynrychioli yng Ngorllewin De Cymru, mae angen i ni gadw gweithfeydd Port Talbot yn fusnes gweithredol; ac os yw hynny'n golygu bod Llywodraeth y DU, yn gweithio gyda Llywodraeth Cymru, gan gymryd rhan yn hynny i wneud i hynny ddigwydd neu hyd yn oed yn cymryd drosodd y gwaith cyfan er mwyn gwneud i hynny ddigwydd yn y tymor byr, yna rwy’n meddwl bod hynny'n rhywbeth y mae angen ei ystyried yn weithredol? Credaf fod angen llawer mwy o weithredu gan Lywodraeth y DU, yn arbennig, o ran sut y byddai’n mynd i’r afael â hyn, oherwydd, hyd yn hyn, y cyfan yr ydym wedi ei weld yw geiriau ac ychydig iawn o weithredu, ac rwy'n hynod bryderus yn wir o ran y ffordd y mae'n ymddangos bod Gweinidogion y DU yn ymdrin â’r mater penodol hwn.

Senedd.tv Fideo Video

First Minister, just in terms of some questions in relation to the Welsh Government, but also in terms of what you know of what the UK Government is doing—because I think we are reduced here to actually asking questions of the UK Government through what you know of what they’re doing, which is not the ideal situation. But, first of all, in terms of business rates, you’ve told the Chamber that your own £60 million package is the preferred way forward for the UK Government. I accept that that is 10 times what you’d get from a business rates package concentrated on plant and machinery, but could you confirm whether you are also proceeding with the recommendations in terms of business rates on plant and machinery in addition to that package, and if so, what sort of timescale would apply to that? Because although the £60 million is a very important package, anything on top of that that makes this plant a better going concern for someone to take over, by reducing their costs, would of course make things much easier.

Brif Weinidog, o ran rhai cwestiynau ynglŷn â Llywodraeth Cymru, ond hefyd o ran yr hyn yr ydych chi’n ei wybod am yr hyn y mae Llywodraeth y DU yn ei wneud—oherwydd rwy’n credu ein bod mewn sefyllfa yma, mewn gwirionedd, o ofyn cwestiynau i Lywodraeth y DU drwy'r hyn yr ydych chi’n ei wybod am yr hyn y maent yn ei wneud, ac nid yw honno’n sefyllfa ddelfrydol. Ond, yn gyntaf oll, o ran ardrethi busnes, rydych wedi dweud wrth y Siambr mai eich pecyn eich hun o £60 miliwn yw'r ffordd ymlaen a ffefrir gan Lywodraeth y DU. Rwy’n derbyn bod hynny 10 gwaith yr hyn y byddech yn ei gael o becyn ardrethi busnes wedi'i ganolbwyntio ar offer a pheiriannau, ond a allwch chi gadarnhau pa un a ydych chi hefyd yn bwrw ymlaen â’r argymhellion o ran ardrethi busnes ar offer a pheiriannau yn ychwanegol at y pecyn hwnnw, ac os felly, pa fath o amserlen fyddai’n berthnasol i hynny? Oherwydd er bod y £60 miliwn yn becyn pwysig iawn, byddai unrhyw beth ar ben hynny sy'n gwneud y gwaith hwn yn fusnes gweithredol gwell i rywun ei gymryd drosodd, drwy leihau eu costau, wrth gwrs, yn gwneud pethau'n llawer haws.

In terms of the pension fund, it has been suggested that the UK Government should take over the pension fund in the same way as it took over the Royal Mail pension fund, which made the Royal Mail sell-off a more viable one. Do you know, through your conversations with UK Ministers, whether they are actively considering this as a potential way forward? If so, is this something that the UK Government is prepared to commit to?

O ran y gronfa bensiwn, awgrymwyd y dylai Llywodraeth y DU gymryd y cyfrifoldeb am y gronfa bensiwn yn yr un modd ag y cymerodd y cyfrifoldeb am gronfa bensiwn y Post Brenhinol, a wnaeth y broses o werthu’r Post Brenhinol yn un mwy hyfyw. A ydych chi’n gwybod, drwy eich sgyrsiau gyda Gweinidogion y DU, pa un a ydynt yn ystyried hyn yn ymarferol fel ffordd bosibl ymlaen? Os felly, a yw hyn yn rhywbeth y mae Llywodraeth y DU yn barod i ymrwymo iddo?

We’ve heard a lot of talk about the tariffs. Of course, the UK Ministers themselves have referred to this. However, the question about the abolition of the lesser duty rule is one that I think we are all concerned about. That is effectively keeping tariffs on steel at too low a level, compared to what is required to counter the cheap steel coming in from China and other countries. In your conversations with UK Ministers, do you get an impression that they now understand that their previous opposition to the abolition of the lesser duty rule has hurt Tata Steel, and particularly in terms of Port Talbot; and do you get an impression that they now understand that they may need to reverse that opposition in the future?

Rydym wedi clywed llawer o sôn am y tariffau. Wrth gwrs, mae Gweinidogion y DU eu hunain wedi cyfeirio at hyn. Fodd bynnag, mae’r cwestiwn am ddiddymu'r rheol ardollau llai yn un yr wyf yn meddwl yr ydym i gyd yn pryderu amdano. Mae hynny'n cadw tariffau ar ddur ar lefel rhy isel, o'i gymharu â'r hyn sydd ei angen, i wrthsefyll y dur rhad sy’n dod i mewn o Tsieina a gwledydd eraill. Yn eich sgyrsiau gyda Gweinidogion y DU, a ydych chi’n cael yr argraff eu bod bellach yn deall bod eu gwrthwynebiad blaenorol i ddileu'r rheol ardollau llai wedi niweidio Tata Steel, ac yn arbennig o ran Port Talbot; ac a ydych chi yn cael yr argraff eu bod bellach yn deall y gallai fod angen iddynt wrthdroi'r gwrthwynebiad hwnnw yn y dyfodol?

Kirsty Williams referred, I think, to not wanting to bring someone in who would be asset stripping this plant. I certainly support that. We can’t have someone buying the Tata Steel operation and then asset stripping it. I’m also concerned as well, because we’ve heard talk of buyers who are more interested in the electric arc type of production, which would effectively downgrade the level of production that is available in the steel rolling mills in Port Talbot. Can I have your assurance that that is being discussed and whether any buyer taking over Port Talbot is looking at a downgrading of that production to effectively recycling steel rather than actually producing the high-quality steel that is currently being produced there?

Cyfeiriodd Kirsty Williams, rwy’n meddwl, at beidio â bod eisiau dod â rhywun i mewn a fyddai'n stripio asedau’r gwaith hwn. Rwyf i yn sicr yn cefnogi hynny. Ni allwn gael rhywun yn prynu Tata Steel ac yna’n stripio ei asedau. Rwyf hefyd yn bryderus, oherwydd ein bod wedi clywed sôn am brynwyr sydd â mwy o ddiddordeb yn y math arc trydan o gynhyrchu, a fyddai, yn ymarferol, yn israddio lefel y cynhyrchu sydd ar gael yn y melinau rholio dur ym Mhort Talbot. A allaf i gael eich sicrwydd bod hynny’n cael ei drafod a pha un a oes unrhyw brynwr a fyddai’n cymryd drosodd Port Talbot yn ystyried israddio'r gwaith cynhyrchu i ailgylchu dur, mewn gwirionedd, yn hytrach na chynhyrchu'r dur o ansawdd uchel sy'n cael ei gynhyrchu yno ar hyn o bryd?

Finally, First Minister, in terms of the Welsh Government’s direct support for the Port Talbot area, I very much welcome the fact that the enterprise zone is being taken forward. I think that’s a very important initiative, and I think it’s absolutely crucial that we get that. We mustn’t forget that 750 jobs are effectively gone irrespective of what happens in terms of Tata Steel. It’s very important that support is going in there in terms of training et cetera to try to find new jobs and new sources of employment for the Port Talbot area. Will the Welsh Government be taking forward the suggestion I made a number of times in this Chamber—or the other Chamber—in terms of an urban development company for Port Talbot in the same way as the Welsh Government established in 2003 in Newport as a means of trying to attract investment into the area and as a means of providing incentives for companies to come in and provide additional employment in the Port Talbot and wider area?

Yn olaf, Brif Weinidog, o ran cymorth uniongyrchol Llywodraeth Cymru ar gyfer ardal Port Talbot, rwyf yn croesawu'n fawr y ffaith bod y parth menter yn cael ei ddatblygu. Rwy'n credu bod honno'n fenter bwysig iawn, ac rwy’n credu ei fod yn gwbl hanfodol ein bod yn cael hynny. Mae'n rhaid i ni beidio ag anghofio bod 750 o swyddi wedi mynd mewn gwirionedd, beth bynnag sy'n digwydd o ran Tata Steel. Mae'n bwysig iawn bod cefnogaeth yn cael ei rhoi o ran hyfforddiant ac ati i geisio dod o hyd i swyddi newydd a ffynonellau newydd o gyflogaeth i ardal Port Talbot. A fydd Llywodraeth Cymru yn bwrw ymlaen â'r awgrym a wnaed gennym sawl gwaith yn y Siambr hon—neu'r Siambr arall—o ran cwmni datblygu trefol ar gyfer Port Talbot yn yr un modd ag y sefydlodd Llywodraeth Cymru yn 2003 yng Nghasnewydd fel ffordd o geisio denu buddsoddiad i'r ardal ac fel modd o ddarparu cymhellion i gwmnïau ddod i mewn a darparu cyflogaeth ychwanegol yn ardal Port Talbot a’r cyffiniau?

14:49

Carwyn JonesBywgraffiad BiographyY Prif Weinidog / The First Minister

Can I thank the Member for his comments? He talked, of course, about Port Talbot. I need to emphasise—and I’m sure that this is his view as well—that we are talking about all the plants as a package. Port Talbot on its own—. The heavy end at Port Talbot is the end with the greatest difficulties at the moment, and it’s important, of course, that we look at this as a package. I understand that it’s in his region, and he has focused on Port Talbot. He will have heard what I said about business rates and the fact that we put in place a package that was far bigger than what we were able to offer in terms of business rates, and far swifter in terms of the situation with regard to plant and machinery. I can say, though, that we have asked the Valuation Office Agency about whether the state of the industry can be taken into account in steel sector valuations. They have advised that, although their preferred approach is not to apply an industry-wide allowance, they will be considering the state of the market and its impact on how each plant is operating for the 2017 valuation. Although the full impact of this won’t be clear until the revaluation process is complete, it does mean that, from 2017, rateable values will better reflect the current circumstances at steel plants in Wales.

A gaf i ddiolch i'r Aelod am ei sylwadau? Siaradodd, wrth gwrs, am Bort Talbot. Mae angen i mi bwysleisio—ac rwy'n siŵr mai dyma ei farn ef hefyd—ein bod yn sôn am yr holl weithfeydd fel pecyn. Port Talbot ar ei ben ei hun—. Y pen trwm ym Mhort Talbot yw’r pen â’r anawsterau mwyaf ar hyn o bryd, ac mae'n bwysig, wrth gwrs, ein bod yn ystyried hwn fel pecyn. Rwy’n deall ei fod yn ei ranbarth ef, ac mae wedi canolbwyntio ar Bort Talbot. Bydd ef wedi clywed yr hyn a ddywedais am ardrethi busnes a'r ffaith i ni sefydlu pecyn a oedd yn llawer mwy na'r hyn yr oeddem yn gallu ei gynnig o ran ardrethi busnes, ac yn llawer cyflymach o ran y sefyllfa offer a pheiriannau. Gallaf ddweud, fodd bynnag, ein bod wedi gofyn i Asiantaeth y Swyddfa Brisio ynghylch pa un a all cyflwr y diwydiant gael ei ystyried mewn prisiadau yn y sector dur. Maent wedi dweud, er eu bod hwy yn ffafrio defnyddio lwfans ledled y diwydiant, y byddant yn ystyried cyflwr y farchnad a'i effaith ar sut y mae pob un o’r gweithfeydd yn gweithredu ar gyfer prisiad 2017. Er na fydd effaith lawn hyn yn glir hyd nes bod y broses ailbrisio wedi ei chwblhau, mae'n golygu y bydd gwerthoedd ardrethol, o 2017 ymlaen, yn adlewyrchu yn well yr amgylchiadau presennol mewn gweithfeydd dur yng Nghymru.

Senedd.tv Fideo Video

He asked me if I had a view on what the UK Government’s view was about pensions. I think it’s probably fair to say that they have not been persuaded until now of the need to intervene on the pension fund issue, but that situation may be changing today. I’m trying to be diplomatic and say that the situation is fluid with regard to the UK Government. It may well be that they are reconsidering what needs to be done in terms of the pension fund. He’s right in terms of what he says about the LDR rule. He is right that the UK Government opposed the abolition of LDR, and I will be making the point to the Prime Minister tomorrow that we need to—. Once again, we need to make sure that they do disappear to make sure that we can get the right tariffs in place, not as a baldly protectionist measure but to create a level playing field that the workers in our plants in Wales deserve.

Gofynnodd i mi a oeddwn yn gwybod beth yw safbwynt Llywodraeth y DU ar bensiynau. Rwy'n credu ei bod yn deg i ddweud nad ydynt wedi cael eu hargyhoeddi hyd yn hyn am yr angen i ymyrryd ar fater y gronfa bensiwn, ond efallai bydd y sefyllfa honno yn newid heddiw. Rwy’n ceisio bod yn ddiplomatig drwy ddweud y gallai'r sefyllfa newid o ran Llywodraeth y DU. Mae'n ddigon posibl eu bod yn ailystyried yr hyn sydd angen ei wneud o ran y gronfa bensiwn. Mae'n iawn o ran yr hyn y mae'n ei ddweud am y rheol ardollau is. Mae'n iawn bod Llywodraeth y DU yn gwrthwynebu diddymu'r rheol ardollau is, a byddaf yn nodi’r pwynt hwnnw wrth y Prif Weinidog yfory bod angen i ni—. Unwaith eto, mae angen i ni wneud yn siwr nad ydynt yn diflannu i wneud yn siŵr ein bod yn gallu cael y tariffau cywir ar waith, nid fel mesur gwarchodol amlwg ond i sicrhau'r chwarae teg, y mae gweithwyr yn ein gweithfeydd yng Nghymru yn ei haeddu.

It is very early days yet, with regard to a buyer, and we have to wait to see whether other buyers come forward. But clearly, from our perspective, the objective is to ensure that the plants continue to employ people, obviously, and to continue to be in a position where they offer the jobs that they do now. But it’s difficult to give a guarantee on that because we don’t know, as yet, how many buyers might come forward and what the nature of their interest might be. We will take on board the issues of the urban development company—or something like it—that he has mentioned. We have the taskforce, of course. It may be that, in time, the taskforce starts to look at other options, depending, of course, on what news we get with regard to the future of the steel industry.

Dyddiau cynnar iawn yw'r rhain, o ran cael prynwr, ac mae'n rhaid i ni aros i weld a fydd prynwyr eraill yn dod i'r amlwg. Ond yn sicr, o'n safbwynt ni, yr amcan yw sicrhau bod y gweithfeydd yn parhau i gyflogi pobl, yn amlwg, ac i barhau i fod mewn sefyllfa lle maent yn cynnig y swyddi y maent yn eu cynnig ar hyn o bryd. Ond mae'n anodd rhoi gwarant ar hynny oherwydd nid ydym yn gwybod, hyd yma, faint o brynwyr allai ddod i'r amlwg a beth allai natur eu diddordeb fod. Byddwn yn ystyried materion y cwmni datblygiad trefol—neu rywbeth tebyg iddo—y soniodd amdano. Mae gennym y tasglu, wrth gwrs. Mewn amser, gallai’r tasglu ddechrau edrych ar ddewisiadau eraill, yn dibynnu, wrth gwrs, ar ba newyddion a gawn ynglŷn â dyfodol y diwydiant dur.

14:51

John GriffithsBywgraffiad Biography

First Minister, Port Talbot is at the eye of the storm as far as the fight for the life of the UK steel industry is concerned—unsurprisingly, given the scale and capacity of the operations there, the jobs involved, and the importance to the regional economy. Nonetheless, Llanwern, Trostre and Shotton are also vital to their local and regional economies, and I think we’ve heard that reflected in various contributions today and, indeed in your own statement, for which I am very grateful, along with all the work that the Welsh Government has done, and is doing, to deal with this crisis.

Brif Weinidog, mae Port Talbot yn yng nghanol y storm o safbwynt y frwydr dros fodolaeth y diwydiant dur yn y DU—nid yw hynny'n syndod, o ystyried maint a gallu'r gweithrediadau yno, y swyddi dan sylw, a pha mor bwysig ydynt i economi’r rhanbarth. Serch hynny, mae Llanwern, Trostre a Shotton hefyd yn hanfodol i'w heconomïau lleol a rhanbarthol hwythau, ac rwy'n credu ein bod wedi clywed hynny’n cael ei adlewyrchu mewn gwahanol gyfraniadau heddiw ac, yn wir yn eich datganiad eich hun, ac rwyf yn ddiolchgar iawn am hynny, ynghyd â'r holl waith y mae Llywodraeth Cymru wedi ei wneud, ac y mae yn ei wneud, i ymdrin â'r argyfwng hwn.

Senedd.tv Fideo Video

First Minister, Newport has gone through some tough times as far as steel is concerned. There has been a lot of restructuring. Local workforces have had to adapt, and they have shown tremendous resilience. They have achieved amazing change and shown unquestionable commitment. We have seen that resilience reflected in continuing operations at Llanwern and, indeed, the Orb steelworks; also, at Liberty and a variety of smaller players. So, I think it’s clear that steel, with its strong history in Newport, still has a great future because of that adaptability, resilience and strength. So, I very much want to see the Welsh Government working with partners—the UK Government and others—to recognise that potential. Indeed, parts of the operations—and this isn’t true just of Newport and just of Llanwern and the Orb works, but is also true, I know, of other parts of the steel industry in Wales—are profitable at the current time. We must, of course, avoid any cherry-picking, as you’ve been very strong in saying, First Minister, and we must see all of the operations in Wales in and the UK as a whole. They are integrated. They do rely on each other, again as you’ve outlined today. So, that, I think, is the spirit within which this debate and this statement today takes place, First Minister—looking at it all as an integrated whole. When we look to restructuring and investment for the future, I do think that we need to look at it as a whole, and that will include those profitable operations at the moment, which do have great potential, and skilled workforces that have shown that they can produce world-class products that can be exported and can take advantage of niche markets. They have shown that innovation and strength to deal with the challenges of the current day and the future. I’m sure that, in the restructuring, the investment, and the research and development, First Minister, operations such as Llanwern and the Orb works will be at the forefront of supporting that expertise, that experience and that strength. I would like to hear from you today that that very much is the way that the Welsh Government is thinking.

Brif Weinidog, mae Casnewydd wedi bod trwy adegau anodd cyn belled ag y mae dur yn y cwestiwn. Bu llawer o ailstrwythuro. Mae gweithluoedd lleol wedi gorfod addasu, ac maent wedi dangos cydnerthedd aruthrol. Maent wedi cyflawni newid anhygoel ac wedi dangos ymroddiad diamheuol. Rydym wedi gweld y cydnerthedd hwnnw yn cael ei adlewyrchu yn y gweithrediadau sy'n parhau yn Llanwern ac, yn wir, yng nghwaith dur yr Orb; hefyd, yn Liberty ac amrywiaeth o safleoedd llai. Felly, rwy’n credu ei bod yn amlwg bod gan ddur, â’i hanes cryf yng Nghasnewydd, ddyfodol gwych o hyd oherwydd yr hyblygrwydd, y cydnerthedd a’r cryfder hynny. Felly, rwyf i yn sicr eisiau gweld Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda phartneriaid—Llywodraeth y Deyrnas Unedig ac eraill i gydnabod y potensial hwnnw. Yn wir, mae rhannau o'r gweithrediadau—ac mae hyn yn wir nid yn unig am Weithfeydd Casnewydd a Llanwern a'r Orb, ond yn wir hefyd, rwy’n gwybod, am rannau eraill o'r diwydiant dur yng Nghymru—yn broffidiol ar hyn o bryd. Mae'n rhaid i ni, wrth gwrs, osgoi unrhyw ddewis a dethol, fel yr ydych wedi bod yn ei ddweud yn gryf iawn, Brif Weinidog, ac mae'n rhaid i ni ystyried yr holl weithrediadau yng Nghymru ac yn y DU yn ei chyfanrwydd. Maent yn integredig â’i gilydd. Maent yn dibynnu ar ei gilydd, unwaith eto fel yr ydych wedi ei amlinellu heddiw. Felly, dyna, rwy’n credu, yw ysbryd y ddadl hon a’r datganiad hwn heddiw, Brif Weinidog—ystyried y cyfan fel cyfanwaith integredig. Pan fyddwn yn ystyried ailstrwythuro a buddsoddi ar gyfer y dyfodol, rwy’n meddwl bod angen inni ei ystyried yn ei gyfanrwydd, a bydd hynny’n cynnwys y gweithrediadau hynny sy’n broffidiol ar hyn o bryd, sydd â photensial helaeth, a gweithluoedd medrus sydd wedi dangos eu bod yn gallu cynhyrchu cynhyrchion o'r radd flaenaf y gellir eu hallforio ac sy’n gallu manteisio ar farchnadoedd arbenigol. Maent wedi dangos yr arloesedd a’r nerth i ymdrin â heriau'r presennol a'r dyfodol. Rwy'n siŵr y bydd gweithrediadau fel Llanwern a'r gwaith Orb, yn y gwaith ailstrwythuro, buddsoddi, ymchwil a datblygu, Brif Weinidog, ar flaen y gad o ran cefnogi’r arbenigedd hwnnw, y profiad hwnnw a’r nerth hwnnw. Hoffwn glywed gennych chi heddiw mai dyna yn sicr yw barn Llywodraeth Cymru hefyd.

When it comes to tariffs, First Minister, again, as you have mentioned, we have seen a new development with the imposition of tariffs by China on steels that will include the electrical steel that the Orb works in Newport produces. I think that has introduced a new element into this debate about tariffs and the dumping of steel from China and how UK Government needs to respond, and, indeed, how the European Union needs to respond. So, do you agree that this is a new factor that has to be assessed now, and that, perhaps, there needs to be a new look at how the UK Government responds to these questions and these issues of dumping and the terrible effect that has on our steel industry?

Pan ddaw i dariffau, Brif Weinidog, unwaith eto, fel yr ydych wedi ei grybwyll, rydym wedi gweld datblygiad newydd gyda gosod tariffau gan Tsieina ar ddur a fydd yn cynnwys y dur trydanol y mae'r gwaith Orb yng Nghasnewydd yn ei gynhyrchu. Credaf fod hynny wedi cyflwyno elfen newydd i’r ddadl hon am dariffau a dympio dur o Tsieina a sut y mae angen i Lywodraeth y DU ymateb, ac, yn wir, sut y mae angen i'r Undeb Ewropeaidd ymateb. Felly, a ydych chi’n cytuno bod hwn yn ffactor newydd y mae angen ei asesu nawr, ac, efallai, bod angen ystyried o’r newydd sut y mae Llywodraeth y DU yn ymateb i'r cwestiynau hyn a’r problemau dympio hyn a'r effaith ofnadwy y mae’n ei gael ar ein diwydiant dur?

Also, First Minister, I think we've heard from a number of people today that there is a very basic fundamental question here that needs to be answered by the UK Government. Is the UK Government really prepared to countenance a UK that doesn’t have a substantial steel-making capacity? We've heard of the importance of the defence industry for our partnerships with other nations in terms of the UK's defence. We know about the importance for manufacturing in general, you know, for the standing and status of the UK as the fourth or fifth biggest economy on the world stage. Is the UK Government really willing to countenance a future for the UK that doesn't have that steel-making capacity, or are they willing to do whatever it takes to retain that capacity, including public ownership?

Hefyd, Brif Weinidog, rwy’n credu ein bod wedi clywed gan nifer o bobl heddiw fod cwestiwn sylfaenol hanfodol iawn yma y mae angen i Lywodraeth y DU ei ateb. A yw Llywodraeth y DU mewn gwirionedd yn barod i ystyried y DU heb allu sylweddol i wneud dur? Rydym wedi clywed am bwysigrwydd y diwydiant amddiffyn ar gyfer ein partneriaethau â chenhedloedd eraill o ran amddiffyn y DU. Rydym yn gwybod am bwysigrwydd gweithgynhyrchu yn gyffredinol, wyddoch chi, ar gyfer y sefyllfa a statws y DU fel y pedwerydd neu bumed economi fwyaf ar lwyfan y byd. A yw Llywodraeth y DU yn barod mewn gwirionedd i ystyried dyfodol ar gyfer y DU heb y gallu hwnnw i wneud dur, neu a ydynt yn barod i wneud beth bynnag sydd ei angen i gadw'r capasiti hwnnw, gan gynnwys perchnogaeth gyhoeddus?

As you’ve said, First Minister, it's a cyclical industry, and we had that experience in Newport. Not so many years ago, the heavy end was shut down in Newport. In short order, Corus were very much regretting that decision and saying, because the market had picked up again, because there was then a lot more demand for steel, they very much wished they'd retain that heavy end at Newport, and they were suffering financially as a result of not having retained that heavy end. So, it is a cyclical industry and, as you say, we need to find a way through to those better times, and public ownership might be the means of achieving that.

Fel yr ydych chi wedi ei ddweud, Brif Weinidog, mae'n ddiwydiant cylchol, a chawsom y profiad hwnnw yng Nghasnewydd. Ychydig o flynyddoedd yn ôl, cafodd y pen trwm ei gau i lawr yng Nghasnewydd. Yn gyflym iawn, roedd Corus yn difaru’r penderfyniad hwnnw yn fawr ac yn dweud, oherwydd bod y farchnad wedi codi eto, oherwydd bod llawer mwy o alw am ddur, eu bod yn difaru na wnaethant gadw'r pen trwm yng Nghasnewydd, ac roeddent yn dioddef yn ariannol o ganlyniad i beidio â chadw'r pen trwm hwnnw. Felly, mae'n ddiwydiant cylchol ac, fel y dywedwch, mae angen i ni ddod o hyd i ffordd drwodd i’r amserau gwell hynny, ac efallai mai perchenogaeth gyhoeddus yw’r ffordd o gyflawni hynny.

Finally, First Minister, will you agree with me that, as I said, we must consider Tata’s operations in Wales as a whole—Port Talbot, Llanwern, Trostre and Shotton—and we must recognise the top-quality products and performance being produced and achieved in those various sites, and our planning, our investment for the future, research and development, must reflect that? There must be a sustainable future for all these plants, and it must be communities, trade unions and workforce, Welsh Government, UK Government, and the European Union, all working together for the outcome that I believe we all want to see, and that is: retaining that steel-making capacity, saving our steel for all our communities, First Minister, right across Wales. As with many other people here today, I’ve been out knocking doors and campaigning, and what I've heard from people is that they will not accept an end to steel making in the UK; they demand that it continues, and they want to see all levels of government working with the workforce and our trade unions to make sure that that is achieved. First Minister, we must not let our people down in Wales or across the UK.

Yn olaf, Brif Weinidog, a ydych chi’n cytuno â mi, fel y dywedais, bod yn rhaid inni ystyried gweithrediadau Tata yng Nghymru yn ei gyfanrwydd—Port Talbot, Llanwern, Trostre a Shotton—a bod yn rhaid i ni gydnabod y perfformiad a’r cynhyrchion o’r ansawdd uchaf sy’n cael eu cyflawni a’u cynhyrchu yn y gwahanol safleoedd hynny, a bod yn rhaid i’n gwaith cynllunio, ein buddsoddiad ar gyfer y dyfodol, ymchwil a datblygu, adlewyrchu hynny? Mae'n rhaid bod dyfodol cynaliadwy ar gyfer yr holl weithfeydd hyn, ac mae'n rhaid i gymunedau, undebau llafur a'r gweithlu, Llywodraeth Cymru, Llywodraeth y DU, a'r Undeb Ewropeaidd, i gyd weithio gyda'i gilydd i gyflawni’r canlyniad hwnnw yr wyf i o’r farn yr ydym i gyd yn dymuno ei weld, sef: cadw’r gallu hwnnw i gynhyrchu dur, achub ein dur ar gyfer ein holl gymunedau, Brif Weinidog, ar hyd a lled Cymru. Fel llawer o bobl eraill yma heddiw, rwyf wedi bod allan yn cnocio ar ddrysau ac yn ymgyrchu, a’r hyn yr wyf i wedi ei glywed gan bobl yw na fyddant yn derbyn dod â’r gwaith o gynhyrchu dur i ben yn y DU; maent yn mynnu bod hynny yn parhau, ac maent yn awyddus i weld pob lefel o lywodraeth yn gweithio gyda'r gweithlu a'n undebau llafur i wneud yn siŵr bod hynny'n cael ei gyflawni. Brif Weinidog, mae’n rhaid i ni beidio â siomi pobl yng Nghymru na ledled y DU.

14:58

Carwyn JonesBywgraffiad BiographyY Prif Weinidog / The First Minister

I thank my old friend, the Member for Newport East, for the passion that he has displayed. I know he is somebody who cares very deeply about the steel industry as somebody who has lived his life in the shadow of what was Llanwern steelworks, and he understands, of course, the importance still to his constituents of the industry.

Diolchaf i fy hen gyfaill, yr Aelod dros Ddwyrain Casnewydd, am yr angerdd y mae wedi ei ddangos. Rwyf yn gwybod bod y diwydiant dur yn agos iawn at ei galon gan ei fod wedi byw ei fywyd yng nghysgod yr hyn a oedd yn weithfeydd dur Llanwern, ac mae'n deall, wrth gwrs, bwysigrwydd y diwydiant o hyd i'w etholwyr.

Senedd.tv Fideo Video

There are some who argue that free trade is all-important, but there is no point arguing that where countries and economic blocs impose tariffs, and we've seen the tariff that's been imposed only in the course of the last weekend on steel made in his constituency. The point is this: there is no point trying to play by a self-imposed set of rules when nobody else is doing it, and it means that the UK has to put itself in a position where it is supportive of the tariffs that are needed at this stage, doing what everyone else is doing. This is not something unusual that would only happen within the EU; every big economic bloc or country is taking these steps in order to protect what they see as a strategic industry, and it's important that the UK does the same.

Mae rhai yn dadlau bod masnach rydd yn holl bwysig, ond nid oes pwynt dadlau pan fo gwledydd a blociau economaidd yn gosod tariffau, ac rydym wedi gweld y tariff sydd wedi ei osod dros y penwythnos diwethaf ar ddur a gynhyrchir yn ei etholaeth ef. Y pwynt yw hwn: nid oes pwynt ceisio defnyddio cyfres o reolau hunanosodedig pan nad oes neb arall yn gwneud hynny, ac mae'n golygu bod yn rhaid i’r DU roi ei hun mewn sefyllfa lle y mae'n gefnogol i'r tariffau sydd eu hangen ar hyn o bryd, gan wneud yr hyn y mae pawb arall yn ei wneud. Nid yw hyn yn rhywbeth anarferol a fyddai ond yn digwydd yn yr UE; mae pob bloc economaidd mawr neu wlad yn cymryd y camau hyn er mwyn gwarchod yr hyn maent yn ei ystyried yn ddiwydiant strategol, ac mae'n bwysig bod y DU yn gwneud hynny hefyd.

The UK Government has given its commitment to the steel industry. It needs to deliver on that. That much is true, but we've been making this case to them for months, if not years. It's important now, of course, that we are able to work together to make sure that steel making continues in Wales and, indeed, the rest of the UK, because, as he rightly says, steel-making capacity is fundamental to a major industrial economy. It’s difficult to imagine, as I said before, how the UK could prosper without the ability to make its own steel—a fundamental basic, I’d argue, of any economy.

Mae Llywodraeth y DU wedi rhoi ei hymrwymiad i'r diwydiant dur. Mae angen iddi gyflawni hynny. Mae cymaint â hynny'n wir, ond rydym wedi bod yn gofyn iddynt wneud hynny ers misoedd, os nad blynyddoedd. Mae'n bwysig nawr, wrth gwrs, ein bod yn gallu gweithio gyda'n gilydd i wneud yn siŵr bod y gwaith cynhyrchu dur yn parhau yng Nghymru ac, yn wir, yng ngweddill y DU, oherwydd, fel y dywed yn gywir, mae’r capasiti i gynhyrchu dur yn sylfaenol i economi ddiwydiannol fawr. Mae'n anodd dychmygu, fel y dywedais o'r blaen, sut y gallai'r DU ffynnu heb y gallu i gynhyrchu ei dur ei hun—elfen gwbl sylfaenol, byddwn i'n dadlau, o unrhyw economi.

He’s mentioned research and development. I did say earlier on, of course, that £2 million was available for skills and training as part of the package that we’ve put on the table. We’ve worked on R&D with Tata in the past and I know that, for example, Swansea University, with their new campus, have been very keen to work with Tata to provide the expertise that’s required for the future. What’s needed, of course, now is bridging the difficult gap that exists at the moment to get to that position where R&D can be developed further, where new product lines can be looked at in the future, in Port Talbot and the other plants, and bridging that gap now is all important. This is a strategic industry, as strategic as banking, and should be treated in the same way.

Crybwyllodd ymchwil a datblygu. Dywedais yn gynharach, wrth gwrs, bod £2 filiwn ar gael ar gyfer sgiliau a hyfforddiant yn rhan o'r pecyn yr ydym wedi ei gynnig. Rydym wedi gweithio ar ymchwil a datblygu gyda Tata yn y gorffennol ac rwy’n gwybod, er enghraifft, bod Prifysgol Abertawe, gyda'i champws newydd, wedi bod yn awyddus iawn i weithio gyda Tata i ddarparu'r arbenigedd sydd ei angen ar gyfer y dyfodol. Yr hyn sydd ei angen nawr, wrth gwrs, yw pontio'r bwlch anodd sy'n bodoli ar hyn o bryd i gyrraedd y sefyllfa honno lle y gall ymchwil a datblygu gael ei ddatblygu ymhellach, lle gellid ystyried cynhyrchion newydd yn y dyfodol, ym Mhort Talbot a’r gweithfeydd eraill, ac mae pontio'r bwlch hwnnw nawr yn holl bwysig. Mae hwn yn ddiwydiant strategol, mor strategol â bancio, a dylid ei drin yn yr un modd.

15:00

Suzy DaviesBywgraffiad Biography

Thank you for your statement, First Minister, and can I also thank other people who’ve raised questions with you today—it certainly makes my list of questions a lot shorter—and also for your answers to those questions as well? I would like, however, to associate myself with those comments that have been expressed against asset stripping, those that are in favour of ensuring a long-term future for Port Talbot, and, of course, the—I think that ‘congratulations’ is the right word—congratulations for the workforce at all our plants, but particularly Port Talbot, obviously, as that’s in my region. Both my grandfather and my mother worked at Trostre, and I need no telling about how steel can make a metaphorical framework for a family’s finances, let alone the finances and the economy of a community. I think it’s incumbent on both Governments to do everything that they can to ensure that that framework does not collapse and that any shortfall in that ambition is avoided as best it can be by both those Governments.

Diolch i chi am eich datganiad, Brif Weinidog, ac a gaf i ddiolch hefyd i bobl eraill sydd wedi codi cwestiynau gyda chi heddiw—mae'n sicr yn gwneud fy rhestr i o gwestiynau yn llawer byrrach a'ch atebion chi i'r cwestiynau hynny hefyd? Hoffwn, fodd bynnag, gysylltu fy hun â'r sylwadau hynny a fynegwyd yn erbyn stripio asedau, y rhai hynny sydd o blaid sicrhau dyfodol hirdymor ar gyfer Port Talbot, ac, wrth gwrs, y—credaf mai 'llongyfarchiadau' yw’r gair cywir—llongyfarchiadau i'r gweithlu ym mhob un o'n gweithfeydd, ond yn enwedig ym Mhort Talbot, yn amlwg, gan ei fod yn fy rhanbarth i. Gweithiodd fy nhad-cu a fy mam yn Nhrostre, ac nid oes angen dweud wrthyf i sut y gall dur wneud fframwaith trosiadol ar gyfer cyllid teulu, heb sôn am gyllid ac economi cymuned. Rwy'n credu bod dyletswydd ar y ddwy Lywodraeth i wneud popeth o fewn eu gallu i sicrhau na fydd y fframwaith hwnnw’n chwalu, a bod unrhyw ddiffyg yn yr uchelgais hwnnw yn cael ei osgoi cymaint â phosibl gan y ddwy Lywodraeth hynny.

Senedd.tv Fideo Video

While I recognise that the future of the works in Port Talbot is tied up with Welsh steel and UK steel as a whole, I think the concept of a strategic national industry is a meaningless concept unless it includes Port Talbot, and so I’ve been grateful to you for your comments today, and those of other Members, and, of course, for the Secretary of State yesterday, who said that he is intent on securing a future for Port Talbot. We all want the same thing on this, I think.

Er fy mod yn cydnabod bod dyfodol y gweithfeydd ym Mhort Talbot ynghlwm â dur Cymru a dur y DU yn gyffredinol, rwy’n meddwl bod y cysyniad o ddiwydiant cenedlaethol strategol yn gysyniad diystyr oni bai ei fod yn cynnwys Port Talbot, ac felly rwyf wedi bod yn ddiolchgar ichi am eich sylwadau heddiw, a sylwadau Aelodau eraill, ac, wrth gwrs, yr Ysgrifennydd Gwladol ddoe, a ddywedodd ei fod yn benderfynol o sicrhau dyfodol ar gyfer Port Talbot. Rydym i gyd yn dymuno cael yr un peth o ran hyn, rwy’n credu.

I understand that specific Government interventions will depend on the nature of the applications to buy at some point in the future, but I would like to come back, if I may, First Minister, to the conversations you already have had with Tata about being sale ready, if I can put it like that. I appreciate that you said that, in your conversations at Christmas, you weren’t really considering a sale—I think the words you used were that Tata were strongly against a sale—but bearing in mind the world conditions at that time and the existing fragility within Tata, which had already divested itself of over 1,000 jobs in the Port Talbot area, I would be keen to know what it was that you asked of them specifically at the time.

Deallaf y bydd ymyriadau penodol gan y Llywodraeth yn dibynnu ar natur y ceisiadau i brynu ar ryw adeg yn y dyfodol, ond hoffwn ddod yn ôl, os caf, Brif Weinidog, at y sgyrsiau yr ydych eisoes wedi eu cael gyda Tata ynglŷn â bod yn barod i werthu, os gallaf ei roi felly. Rwy’n sylweddoli eich bod wedi dweud, yn eich sgyrsiau ar adeg y Nadolig, nad oeddech wir yn ystyried gwerthu—credaf mai’r geiriau a ddefnyddiwyd gennych oedd bod Tata yn gryf yn erbyn gwerthu—ond o gofio yr amodau yn y byd ar y pryd a'r breuder presennol o fewn Tata, a oedd eisoes wedi gwaredu dros 1,000 o swyddi yn ardal Port Talbot, byddwn yn awyddus i wybod beth y gwnaethoch ofyn iddynt yn benodol amdano ar y pryd.

When MG Jaguar was in negotiations—and this is going back some time, obviously, now—certain requirements were made of that company before state help was offered to create the space, to tide it over, to be bought out, ironically, of course, by Tata, as it turned out. You have a support package on the table; I’m assuming you’ll have wanted some sort of reassurances for that. So, bearing in mind at Christmas you were saying that you were assured that a sale was not on the table—I do share the views of some people to my left here that that, perhaps, was a little bit naive—what were you asking of Tata at that stage to prove that it was still viable across all of its estate in Wales, and what did you ask them about the dreaded question—if there is going to be a sale, even though nobody wants it, what did you demand of them in terms of keeping it sale ready? I appreciate that you say that Tata’s a responsible employer and that they want to maintain their assets in order to make them attractive for sale, but what did you ask them for at that time? What did you think made them an attractive option, in anticipation of any sale?

Pan oedd MG Jaguar mewn trafodaethau—ac mae hyn yn mynd yn ôl beth amser, yn amlwg, erbyn hyn—nodwyd gofynion penodol gan y cwmni hwnnw cyn cynnig cymorth y wladwriaeth i roi cyfle, i’w gadw i fynd, tan y gallai gael ei brynu, yn eironig, wrth gwrs, gan Tata, fel y digwyddodd. Rydych chi wedi cynnig pecyn cymorth; rwy'n tybio y byddwch wedi bod eisiau rhyw fath o sicrwydd am hynny. Felly, o gofio ar adeg y Nadolig eich bod yn dweud eich bod yn siŵr nad oedd gwerthu yn ddewis—rwyf yn rhannu barn rhai o’r bobl ar fy ochr chwith yma bod hynny, efallai, ychydig yn naïf—beth oeddech chi'n gofyn amdano i Tata bryd hynny i brofi ei fod yn dal yn hyfyw ar draws ei holl ystad yng Nghymru, a beth wnaethoch chi ofyn iddynt am y cwestiwn anodd—os oes gwerthu i fod, er nad oes neb yn dymuno i hynny ddigwydd, beth wnaethoch chi ei fynnu ganddynt o ran ei gadw’n barod i’w werthu? Rwy’n gwerthfawrogi eich bod yn dweud bod Tata yn gyflogwr cyfrifol a'i fod yn awyddus i gadw ei asedau er mwyn ei wneud yn ddeniadol i’w werthu, ond beth wnaethoch chi ofyn amdano ar y pryd? Beth oedd yn ei wneud yn ddewis deniadol yn eich barn chi, wrth ragweld unrhyw werthu?

We’ve also heard a little bit, in the media, primarily, of likely reorganisation—and, bearing in mind what I’ve already said about my antipathy to asset stripping, I think it’s also worth bearing in mind that Tata’s already done an awful lot of reorganisation, particularly at Port Talbot, so the word ‘reorganisation’, to me, just flags up more job-loss potential. I appreciate what you said about the Welsh Government’s creation of an enterprise zone and the announcements that have come through the taskforce. We also know what infrastructure projects aren’t immediately available to us. Can you tell us what the next Welsh Government would be able to confirm within days of becoming a Welsh Government in terms of infrastructure that can be acted upon immediately? What construction firms have told us in the past is that they need to be able to plan to procure, and what they don’t have at the moment is certainty about the infrastructure projects within Wales that they can immediately get to work on. Thank you.

Rydym hefyd wedi clywed ychydig bach, yn y cyfryngau, yn bennaf, bod gwaith ad-drefnu yn debygol—ac, o gofio yr hyn yr wyf eisoes wedi’i ddweud fy mod yn erbyn stripio asedau, rwy’n credu ei bod hefyd yn werth cadw mewn cof bod Tata eisoes wedi gwneud llawer iawn o ad-drefnu, yn enwedig ym Mhort Talbot, felly mae'r gair 'ad-drefnu', i mi, ddim ond yn nodi mwy o botensial i golli swyddi. Rwy’n gwerthfawrogi'r hyn a ddywedasoch am Lywodraeth Cymru yn creu parth menter a'r cyhoeddiadau sydd wedi dod trwy'r tasglu. Rydym hefyd yn gwybod pa brosiectau seilwaith nad ydynt ar gael ar unwaith i ni. A allwch chi ddweud wrthym beth y byddai Llywodraeth nesaf Cymru yn gallu ei gadarnhau o fewn dyddiau o ddod yn Llywodraeth Cymru o ran seilwaith y gellir gweithredu arno ar unwaith? Yr hyn y mae cwmnïau adeiladu wedi ei ddweud wrthym yn y gorffennol yw bod angen iddynt allu cynllunio i gaffael, a'r hyn nad oes ganddynt ar hyn o bryd yw sicrwydd am y prosiectau seilwaith yng Nghymru y gallant weithio arnynt ar unwaith. Diolch.

15:05

Carwyn JonesBywgraffiad BiographyY Prif Weinidog / The First Minister

Just to clarify the situation for the Member, my discussions with Tata before Christmas, where at that point the choice was to move forward with the McKinsey report, which was the preferred option, and therefore put in place a turnaround plan—at that point, it was suggested that a sale wouldn’t be something that would be considered, because it would create competition. And so a sale was very much off the table at that point. We then worked with Tata and informed the UK Government of the situation, but it’s clear that at some point they decided that a sale was going to be an option. They were lobbied hard by the union, Community, I know, and by the other unions, and, indeed, I made the point to them that any decision to close would be very unwelcome—that they would need to move forward with the McKinsey plan, or, if that wasn’t possible, to look for sale, which is what they’ve decided to do at the moment. They were aware of the package of support that could be put on the table, but they needed more, and there was nothing else on the table at that moment in time from the UK Government.

Dim ond i egluro'r sefyllfa i'r Aelod, roedd fy nhrafodaethau i gyda Tata cyn y Nadolig ar y pwynt pan y dewis oedd symud ymlaen gydag adroddiad McKinsey, sef y dewis a ffafriwyd, ac felly rhoi ar waith cynllun gwrthdroi—ar yr adeg honno, awgrymwyd na fyddai gwerthu yn rhywbeth a fyddai'n cael ei ystyried, oherwydd y byddai'n creu cystadleuaeth. Ac felly nid oedd gwerthu yn sicr yn ddewis a oedd ar gael ar y pryd. Yna, buom yn gweithio gyda Tata gan hysbysu Llywodraeth y DU am y sefyllfa, ond mae'n amlwg eu bod ar ryw adeg wedi penderfynu bod gwerthu yn mynd i fod yn ddewis. Cawsant eu lobïo'n galed gan yr undeb, Community, mi wn, a chan yr undebau eraill, ac, yn wir, gwnes i’r pwynt wrthynt y byddai unrhyw benderfyniad i gau yn annymunol iawn—ac y byddai angen iddynt symud ymlaen â chynllun McKinsey, neu, os nad oedd hynny'n bosibl, i chwilio am gyfle i werthu, sef yr hyn y maent wedi penderfynu ei wneud ar hyn o bryd. Roeddent yn ymwybodol o'r pecyn cymorth y gellid ei roi ar y bwrdd, ond roedd angen mwy arnynt, ac nid oedd unrhyw gynnig arall ar gael ar y pryd gan Lywodraeth y DU.

Senedd.tv Fideo Video

I think it’s fair to say that the UK Government didn’t see the seriousness of the situation; they do now, and I do believe the Prime Minister is keen to make sure that they do deal with the issue of tariffs and that they do deal with the issue of energy costs that we’ve been lobbying on for a long, long time. And, whatever happened in the past, the important point now is to move forward to secure the industry in the future.

Rwy'n credu ei bod yn deg i ddweud nad oedd Llywodraeth y DU yn gweld pa mor ddifrifol oedd y sefyllfa; maent yn gweld hynny erbyn hyn, ac rwyf yn credu bod Prif Weinidog y DU yn awyddus i wneud yn siwr eu bod yn ymdrin â'r mater o dariffau a'u bod yn ymdrin â'r mater o gostau ynni yr ydym wedi bod yn eu lobïo amdanynt ers amser maith iawn. A, beth bynnag ddigwyddodd yn y gorffennol, y pwynt pwysig nawr yw symud ymlaen i ddiogelu’r diwydiant yn y dyfodol.

In terms of being sale ready, that conversation occurred last week. When I asked Tata about what their plans were, they said to me that they understood that the asset needed to be sale ready, and I clarified with them that that would mean that the blast furnaces would remain lit in Port Talbot. That does not mean necessarily, of course, that it would continue to produce steel. As far as they were willing to go was to say that we will make sure that, if somebody wishes to buy, the blast furnaces would be in a condition where they can be sold; so, the blast furnaces would continue to be lit.

O ran bod yn barod i werthu, cafwyd y sgwrs honno yr wythnos diwethaf. Pan ofynnais i Tata beth oedd eu cynlluniau, dywedwyd wrthyf eu bod yn deall bod angen i'r ased fod yn barod i’w werthu, ac eglurais iddynt y byddai hynny'n golygu y byddai'r ffwrneisi chwyth yn parhau i fod ynghynn ym Mhort Talbot. Nid yw hynny'n golygu o reidrwydd, wrth gwrs, y byddai'n parhau i gynhyrchu dur. Y pellaf yr oeddynt yn barod i fynd oedd dweud y byddent yn sicrhau, os bydd rhywun yn dymuno prynu, y byddai'r ffwrneisi chwyth mewn cyflwr lle y gellir eu gwerthu; felly, byddai'r ffwrneisi chwyth yn parhau i fod wedi eu cynnau.

In terms of infrastructure projects, the M4 relief road is one such project; I know there are different views in the Chamber on that, but that’s certainly the biggest potential infrastructure project that we have that we control, and, of course, things like the tidal lagoon and other UK projects. So, we can certainly move forward, depending on the result of the election, with the M4 relief road. There are other projects across Wales. Members will know that one of the issues being considered is another crossing over the Menai. That, of course, is a potential project. And, of course, Members will be aware of the metro and the opportunities that that offers. But, of themselves, they won’t be enough. We do need the tidal lagoon; we do need to make sure that there are opportunities for Welsh steel and British steel to be used in infrastructure projects that are taken forward across the whole of the UK.

O ran prosiectau seilwaith, mae ffordd liniaru'r M4 yn un prosiect o'r fath; rwy'n gwybod bod gwahanol safbwyntiau yn y Siambr ynglŷn â hynny, ond hwnnw yn sicr yw’r prosiect seilwaith posibl mwyaf sydd gennym yr ydym ni yn ei reoli, ac, wrth gwrs, pethau fel y morlyn llanw a phrosiectau eraill y DU. Felly, gallwn yn sicr symud ymlaen, yn dibynnu ar ganlyniad yr etholiad, gyda ffordd liniaru'r M4. Mae prosiectau eraill ledled Cymru. Bydd yr Aelodau'n gwybod mai un o'r materion sy'n cael ei ystyried yw croesfan arall dros y Fenai. Mae hynny, wrth gwrs, yn brosiect posibl. Ac, wrth gwrs, bydd yr Aelodau'n ymwybodol o'r metro a'r cyfleoedd mae hwnnw'n eu cynnig. Ond, ar eu pennau eu hunain, ni fyddant yn ddigon. Mae angen y morlyn llanw arnom; mae angen i ni wneud yn siŵr bod cyfleoedd i ddur Cymru a dur Prydain gael ei ddefnyddio mewn prosiectau seilwaith sy'n cael eu datblygu ledled y DU gyfan.

15:08

Bethan JenkinsBywgraffiad Biography

Thank you, Presiding Officer, for agreeing to the recall here today. I hear that some people are saying that it’s not worth having this recall, but I think that, as a nation, we have to show leadership, and, if this debate here today means anything, I think that showing leadership is key.

Diolch i chi, Lywydd, am gytuno i alw'r Aelodau yn ôl yma heddiw. Rwyf yn clywed bod rhai pobl yn dweud nad yw'n werth i ni ailymgynnull, ond credaf fod yn rhaid i ni fel cenedl, ddangos arweinyddiaeth, ac, os yw'r ddadl hon yma heddiw yn golygu unrhyw beth, credaf fod dangos arweinyddiaeth yn allweddol.

Senedd.tv Fideo Video

I think, in all of what has happened in the past week, two things are absolutely certain, and others have said it too—that closure is not an option at Port Talbot, and we are just weeks away from running out of time. We all know by now—or, at least, we should all know by now—what the consequences would be for Port Talbot, and I speak of Port Talbot and I don’t apologise for doing that, because it’s an area that I represent. It’s all anyone is talking about on the doorstep, and rightly so. So, it’s right that we cut straight to it and thrash out what exactly this Assembly can do to fight for the future of this vital Welsh industry. Wales has to show leadership, and if, First Minister, we are not a pressure group, as you agreed with Rhun ap Iorwerth here on my right, then why were you not at the Tata talks in Mumbai as a Welsh Government, alongside the UK Government?

Yn fy marn i, o blith popeth sydd wedi digwydd yn ystod yr wythnos ddiwethaf, y mae dau beth yn gwbl sicr, ac mae eraill wedi ei ddweud hefyd— nad yw cau gwaith dur Port Talbot yn ddewis, ac mai wythnosau yn unig sydd ar ôl cyn ei bod yn rhy hwyr. Rydym i gyd yn gwybod erbyn hyn—neu, o leiaf, dylem i gyd fod yn gwybod erbyn hyn—beth fyddai'r canlyniadau i Bort Talbot, ac rwyf yn sôn am Bort Talbot ac nid wyf yn ymddiheuro am wneud hynny, gan ei bod yn ardal yr wyf yn ei chynrychioli. Dyma'r cwbl y mae pobl yn siarad amdano ar garreg eu drws, ac mae hynny'n gwbl briodol. Felly, mae'n iawn ein bod yn mynd rhagddi yn syth a gweld yn union beth all y Cynulliad hwn ei wneud i ymladd dros ddyfodol y diwydiant hwn sy'n hanfodol i Gymru. Mae'n rhaid i Gymru ddangos arweinyddiaeth, ac os, Brif Weinidog, nad grŵp pwyso ydym, fel y cytunasoch â Rhun ap Iorwerth yma i'r dde i mi, yna pam nad oeddech chi yn y trafodaethau Tata ym Mumbai fel Llywodraeth Cymru, ochr yn ochr â Llywodraeth y DU?

Let’s start with Tata itself. What intentions does the Welsh Government believe Tata has for its Welsh operations? The language coming from the company is worrying steelworkers. Its announcement was hardly a sales pitch. The company has restated its desire to sell, but has also highlighted the pension deficit, and Port Talbot’s supposed losses have risen from £1 million to £2.5 million a day. A sold and rejuvenated Port Talbot would directly compete with Tata’s European flagship plant in the Netherlands, so I want to know if you’ve discussed this with Tata and whether they, therefore, are serious about finding a buyer.

Gadewch i ni ddechrau gyda Tata ei hun. Pa fwriadau y mae Llywodraeth Cymru yn credu sydd gan Tata ar gyfer ei weithrediadau yng Nghymru? Mae'r iaith a ddefnyddir gan y cwmni yn peri pryder i'r gweithwyr dur. Nid oedd ei gyhoeddiad yn fawr o hysbysebiad ar gyfer gwerthiant. Mae'r cwmni wedi ailddatgan ei ddymuniad i werthu, ond mae hefyd wedi tynnu sylw at y diffyg pensiwn, a bod colledion tybiedig Port Talbot wedi codi o £1 filiwn i £2.5 miliwn y dydd. Byddai gwerthu ac adfywio Port Talbot yn ei alluogi i gystadlu yn uniongyrchol â gwaith dur blaenllaw Ewropeaidd Tata yn yr Iseldiroedd, felly yr wyf yn awyddus i wybod os ydych wedi trafod hyn gyda Tata ac a ydynt, felly, o ddifrif am ddod o hyd i brynwr.

Has the Welsh Government asked Tata whether the current round of redundancies needs to or should go ahead if it is selling the site?

A yw Llywodraeth Cymru wedi gofyn i Tata a oes angen neu a ddylai'r rownd bresennol o ddiswyddiadau barhau os ydynt yn gwerthu'r safle?

Forgive me for not, potentially, understanding barrister-speak here today, but I want to know—earlier on, you said that you didn’t know whether they intended to close, but you must have known that there was a threat of this happening. I need to find clarity for the people in my area as to when exactly you or other Ministers knew, so that you could have put action in place as early as January or as late as December last year to make sure that we were on the ball with regard to this particular issue.

Maddeuwch i mi am beidio, o bosibl, â deall y siarad bargyfreithiwr yma heddiw, ond yr wyf eisiau gwybod—yn gynharach, dywedasoch nad oeddech yn gwybod a oeddent yn bwriadu cau, ond mae'n rhaid eich bod yn gwybod bod bygythiad y gallai hyn ddigwydd. Mae angen i mi gael eglurder ar gyfer y bobl yn fy ardal ynglŷn â phryd yn union yr oeddech chi neu Weinidogion eraill yn gwybod, fel y gallech fod wedi gweithredu mor gynnar â mis Ionawr neu mor hwyr â mis Rhagfyr y llynedd i sicrhau ein bod o gwmpas ein pethau ynglŷn â'r mater penodol hwn.

On the reported daily losses, steelworkers tell me those figures are not real losses, but how far short of Tata’s projections the site is—what Tata had hoped to make, rather than what it lost. Have you queried those figures specifically, and, if so, what has Tata told you, because the media is reporting that as fact? You said earlier to us that you are not convinced of those figures. How do you say that? On what basis do you say that here today?

Newyddion

Amdanon ni

Aelodau'r Cynulliad

Busnes y Cynulliad

Cymryd Rhan

Ymweld â ni